تعیین اثربخشی آموزش عمل اخلاقی بر خودتعیین‌گری و مسئولیت‌پذیری در دانشجویان

زمینه و هدف: مسئولیت‌پذیری، ویژگی شخصیتی است که معمولاً به‌صورت نگرشی در ساختار روانی و رفتاری فرد شکل می‌گیرد؛ به‌طوری‌که هر گونه اختلال در این نگرش، موجب بروز ناتوانی‌هایی در رفتارهای اجتماعی می‌شود. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش عمل اخلاقی بر خودتعیین‌گری و مسئولیت‌پذیری در دانشجویان بود.روش‌بررسی: این پژوهش به‌شیوهٔ نیمه‌‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری انجام شد. جامعهٔ آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه جامعه‌المصطفی در سال تحصیلی 98-1397 به تعداد 12008 نفر بودند. برای نمونه‌گیری، تعداد 30 نفر دانشجوی داوطلب واجد شرایط دارای نمرهٔ کمتر از 84 در پرسشنامهٔ خودتعیین‌گری (لاگاردیا و همکاران، 2000) و نمرهٔ کمتر از 21 در پرسشنامهٔ مسئولیت‌پذیری کالیفرنیا (گاف و همکاران، 1952) مشخص شدند. سپس به‌صورت تصادفی در یک گروه آزمایش (15 نفر) و یک گروه گواه (15 نفر) وارد شدند. بستهٔ آموزشی عمل اخلاقی (بلازی، 1993) برای گروه آزمایش اجرا شد. زمان این برنامهٔ آموزشی سیزده جلسهٔ 105دقیقه‌ای بود.گروه گواه هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکرد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ازطریق آزمون‌های آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر، آزمون تعقیبی بونفرونی و نرم‌افزار spss نسخۀ 24 صورت گرفت. سطح معنا‌داری برای همهٔ آزمون‌ها 0٫05 لحاظ شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد، برای متغیر خودتعیین‌گری و برای متغیر مسئولیت‌پذیری اثر گروه (0٫001˂p)، اثر زمان (0٫001˂p) و اثر متقابل گروه × زمان (0٫001˂p) معنادار است؛ همچنین نتایج حاکی‌از تفاوت معنادار میانگین‌های گروه آزمایش در مراحل پیش‌آزمون با پس‌آزمون (0٫001˂p) و پیش‌آزمون با پیگیری (0٫001˂p) برای دو متغیر مذکور است و نیز نشان‌دهندهٔ ماندگاری تاثیر مثبت آموزش برنامهٔ عمل اخلاقی بر افزایش نمرهٔ خودتعیین‌گری و مسئولیت‌پذیری دانشجویان در مرحلهٔ پیگیری است (0٫001˂p). نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت دانشجویانی که در رابطه با خودتعیین‌گری و مسئولیت‌پذیری دچار ناتوانی‌هایی هستند، چنانچه درمعرض آموزش عمل اخلاقی قرار بگیرند می‌توانند موفقیت‌هایی در این زمینه کسب کنند و از اثرات ماندگار آن استفاده کنند.

Effects of Ethical Practice Training on Self-Determination and Responsibility in Students

Background & Objectives: The successful scientific education and socialization of students is the most important indicator for evaluating the efficiency of universities as well as the extent of their success in performing real responsibilities towards society. Responsibility training is among the most fundamental parts of human education, the consequences of which are widely observed in various aspects of human life concerning moral, intellectual, artistic, social, and religious dimensions. Another purpose that universities seek to achieve is self–determination. Self–determination indicates the metacognitive control of control operations and the planning of goals in line with the individuals’ motivation. Responsibility and self–determination can be taught and improved in individuals, using techniques. An approach used for this purpose is moral practice training. The present study aimed to determine the effects of ethical practice training on self–determination and responsibility in students.Methods: This was a quasi–experimental study with a pretest–posttest–follow–up and a control group design. The statistical population of the study included all students of Al–Mustafa University in the academic year of 2018–2020 (N=12008). Accordingly, we identified 30 eligible volunteer students who scored <84 in the Self–Determination Questionnaire (La Guardia et al., 2000) and <21 in the California Accountability Questionnaire (Gough et al., 1952). Then, the study participants were randomly divided into 2 groups of experimental and control (n=15/group). To evaluate the stability of the collected results, a follow–up test was performed one month after conducting the posttest, in the experimental group. The following curriculum and tools were also employed to collect the required data: the Ethical Practice Training Program (EPTP; Blasi, 1993), Self–Determination Questionnaire (La Guardia et al., 2000), and Responsibility Questionnaire California (Gough, 1948). The EPTP was implemented in the experimental group. This program was provided in thirteen 105–minute sessions for 5 weeks. During this period, the control group received no training. The obtained data were analyzed using descriptive statistics, including mean and standard deviation, as well as inferential statistics, such as repeated–measures Analysis of Variance (ANOVA) and Bonferroni post–hoc test in SPSS at the significance level of 0.05.Results: The present study findings revealed that concerning self–determination, group effect (p˂0.001), time effect (p˂0.001), and group–time interaction (p˂0.001) were significant. Furthermore, respecting responsibility, group effect (p˂0.001), time effect (p˂0.001), and time–group interaction (p˂0.001) were significant. Besides, the results of the Bonferroni post–hoc test indicated a significant difference in the experimental group between the mean scores of pretest and posttest phases (p˂0.001) as well as pretest and follow–up steps (p˂0.001) for self–determination and responsibility. Moreover, the positive effect of teaching an ethical action plan on increasing the score of self–determination and responsibility of students remained persistent in the follow–up phase (p˂0.001).Conclusion: The current research findings highlighted that students with disabilities related to self–determination and responsibility can achieve success in these fields by receiving moral practice training and enjoy its lasting effects.