بررسی جناس در غزل های فروغی بسطامی

در شناخت هرچه بهتر یک اثر ادبی به ویژگی بیان مطالب و نحوه ی خاص ایراد آن توجه می شود. بین زبان یک اثر و ذهن و روح صاحب اثر ارتباط تنگاتنگی برقرار است؛ چرا که ابزار یک نویسنده در انتقال اندیشه و احساسات وی، واژگان و الفاظ اند. از جمله امکاناتی که باعث زایش موسیقی درونی شعر است، می توان به صنایع بدیع لفظی از قبیل انواع سجع، انواع جناس و انواع تکرار اشاره کرد. جناس یکی از ابزارهای ایجاد موسیقی در کلام و از انواع قاعده افزایی است و کارکردهای مختلفی دارد. فروغی بسطامی از شاعران توانای عصر قاجار(قرن سیزدهم هجری) است. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهان قاجاری به ویژه ناصرالدّین شاه گذراند. او در فن غزل سرایی از استادان مطرح این دوره است. روش به کار رفته در این مقاله توصیفی- تحلیلی و استناد به آمار است به این گونه که پس از تعریف، به استخراج دقیق بسامد انواع جناس و تحلیل آن ها پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان می دهد جناس اشتقاق با 8/16 % بیش ترین بسامد و جناس مرکب با .1% کم ترین بسامد را در غزل های شاعر دارند. pun is one of the devices of creating music in speech and it is a basic kind. pun has various functions. although two conditions of verbal agreement and difference in meaning has been accepted by pun, sometimes differences in definitions and examples have been seen. foroughi bastami is one of the most outstanding and capablepoets of the qajar era and thirteenth century. hedevoted part of his life to the eulogy ofthe qajar kings especially nasser-al-din shah. he is the master of his contemporaries in composing the sonnet. love, mysteryan dpraiseare the basic topics of bastami's sonnets. hisromanticthemes are taken from saadi andmystical ones from hafez, and many of his lyricsare imitated from them. his poems are plain, comprehensive and free from ambiguity and complexity. this matter led to considering the pun and then to appear the ability and art of poet in this field.the applied method in this analytic-descriptive article, is based on the statistics. in the way that after the definition, the exact frequency of the different kinds of pun has been extracted and analyzed.the results indicate that the derived pun with 16/8 frequency has the most frequent usage and the mixed pun with 0/01 has the least frequent usage in lyrics of this poet and he has used the musical power of pun to increase the music of lyrics and he also has a specific concernon this trick.