بررسی بینامتنیت منظومۀ ویس و رامین و داستان سمک عیار

یکی از وجوه اهمیت منظومۀ غنایی ویس و رامین، زنده کردن فرهنگ ایران باستان است، امری که در داستان سمک عیار – قصه‌ای ایرانی که در دورۀ سلجوقیان نگاشته شد - نیز مشهود است. نوع حکومت‌داری، آئین نوش خواری، جنگیدن، سوگند خوردن، تفریح و شکار بزرگان و... در این دو اثر کاملاً مطابق با فرهنگ ایران قبل از اسلام است. در خلال داستان سمک، ابیاتی از ویس و رامین تضمین شده که نشان می‌دهد این منظومه، مطمح نظر نویسندۀ سمک بوده است لیکن معمولاً سمک عیار را اثری حماسی قلمداد می‌کنند و به همین علت، تاکنون بینامتنیت این داستان با هیچ اثر غنایی دیگری بررسی نشده است. باتوجه‌به منظوم بودن ویس و رامین و منثور بودن سمک عیار، غنایی بودن یکی و حماسی قلمداد شدن دیگری، در این مقاله به روش توصیفی و تحلیل محتوا به این پرسش پاسخ داده شده است که آیا می‌توان نشانه‌های بینامتنیت را در این دو اثر ردیابی کرد؟ نگارندگان ضمن بررسی هر دو اثر، هفت مولفۀ مهم را از منظر بینامتنیت بررسی کرده که عبارتند از: منشا عامیانه، اشارۀ مشترک به نام خورشید شاه، نقش منفی دایه، نامه‌نگاری، نقش‌آفرینی زنان، نقش ویژۀ موسیقی و خنیاگری و نوع سوگندها.

an intertextual analysis of veis and ramin and the story of samak-e- ayyar

one of the main aspects of veis and ramin poem is its attempt at reviving ancient iranian culture, what we can also observe in the story of samak-e- ayar an iranian story written in the time of seljuk empire. the two works borrow certain cultural elements such as the type of governing, drinking custom, war, swearing, entertainment, hunting, among others from the pre-islamic era. there are some mentions of veis and ramin in the story of samak ayyar which shows that the author was aware of this former work. however, samak-e- ayyar is considered an epic work and thus far, no intertextual analysis of these two works has been done. as veis and ramin is written in poetry, and samak-e-ayar in prose, the former lyrical and the latter epic, this study aims to provide an intertextual reading of the two works. the findings suggest seven intertextual elements: the folkloric origin, common reference to sun-king, the negative role of nurse maid, letter writing, role playing of women, the role of music and different types of swears.