از هوم تا باده مضمون‌های مشترک در توصیف هوم زرتشتی و شراب در اشعار غنایی سبک خراسانی

یکی از مضمون های رایج در شعر فارسی وصف شراب است که با نام های گوناگونی چون می، باده، نبیذ، سیکی و صهبا در ادب فارسی به چشم می‌خورد؛ دامنۀ توصیف باده از وصف رنگ و طعم و بو گرفته تا برشمردن صفات و کارکردهایی چون درمان‌بخشی، اندوه‌زدایی و زندگی جاوید بخشی گسترده است. از سوی دیگر در اوستا و دیگر متون زرتشتی با همین الگو در ستایش «هوم»- در سه حالت ایزد، گیاه و آشامه- مواجهیم. در این مقاله پس از برشمردن مضمون های وصفی مشترک هوم در متون زرتشتی و  شراب در شعر غنایی سبک خراسانی، تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که فرضیه انتقال سنت وصف هوم به شعر فارسی چه اندازه قابل دفاع است. مضمون های مشترک دو حوزۀ متنی مذکور عبارتند از: بخشندۀ حیات جاوید، درمان بخش، اندوه زدا، شجاع آور، روشن و درخشان، خوب و نیز توصیف رنگ. این پژوهش از نوع کیفی است و به روش تحلیل محتوا انجام گرفته است.

from hoom to wine( similar themes in describing zoroastrian hoom and wine in khorasani lyrical poems)

the description of wine (and the othere names of wine such as: mey, bade, nabiz, siki and sahba) is one of the most common themes in persian poetry. from describing its color, taste, and smell to enumerating its properties and functions such as healing, alleviation of grief, and immortality of life. in the avesta and other zoroastrian texts, we find the same pattern in the praise of haoma in three forms: god, plant, and drink. in this article, after enumerating the common descriptive themes of zoroastrian haoma and sharab (wine) in khorasan style poetry, we will attempt to answer the question of how tenable is the hypothesis of the transfer of the zoroastrian haoma tradition to persian poetry. the common themes of the two mentioned textual fields are: giver of eternal life, healer, grief-reliever, brave-maker, bright, shining and good as well as description of colors. this research is qualitative in nature and was conducted using the content analysis method.