«تحلیل تطبیقی منطق‌الطیر عطار و بهشت گمشدۀ میلتون»

یکی از آثار ارزشمند عرفانی که به زبان رمزی و سمبولیک سروده‌شده‌است، منطق الطّیر عطّار است که سفری پرمخاطره توسطّ مرغان به رهبری هدهد برای رسیدن به سیمرغ رمز ذات احدیّت –را روایت‌می‌کند. بهشت گمشدة میلتون نیز اثری سمبولیک است که به لحاظ طرح موانع رسیدن به کمال، مشابهت‌هایی با منطق الطّیر دارد. ویژگی‌های زبانی و داستانی مشابه و روح حماسی حاکم بر هر دو اثر است؛ با این تفاوت که در منطق‌الطّیر، حماسه، عرفانی و در بهشت گمشده، حماسه بیشتر ادبی است. عطّار و جان‌میلتون از منابع دینی مختص آیین خویش در آفرینش اثر خود بهره گرفته‌اند. شیوۀ بیان روایت حضرت آدم(ع) و نسبت دادن گناه آغازین به حوّا یا آدم وحوّا ، فاصلۀ حقیقت تا مجازِ این دو متن را تا حدودی مشخص می‌کند. همسویی‌ها و ناهمسویی‌های نگرش‌های عطّار و جان میلتون، در این دو اثر ارزشمند برمبنای چه عواملی تعیین‌می‌شوند؟ تحلیل تطبیقی در این پژوهش از یکسو مبتنی بر بینش سیّاره‌ای یعنی نگریستن به تفاوت‌ها، بدون نفی دیگری و از سوی دیگر مبتنی بر شباهت‌ها بدون الزام همسان‌سازی با دیگری و شیوۀ کلّی پژوهش، تحلیل محتوای کیفی متن است.