حیرت عصیانی اعصار (اعتراض و عصیان خیامی در شعر م.امید)

تاملات یا اندیشه‌های خیامی از زمان رودکی تا دوره‌ی معاصر در شعر فارسی رواج داشته‌‌است. شک و پرسش‌‌های فلسفی، اعتراض و عصیان، تاکید بر ناپایداری عمر و ناگزیری مرگ، استحاله‌‌ و دعوت به اغتنام فرصت و شادخواری در تمامی دوره‌‌های ادبی، کم و بیش دیده می‌‌شود؛ با این حال به دلیل توجه خاص خیام به این اندیشه‌‌ها، از آنها با عنوان تاملات خیامی یاد می‌‌شود. تاملات خیامی در اندیشه، شخصیت و شعر مهدی اخوان ثالث جایگاه ویژه‌‌ای دارد. نارضایتی اخوان از اوضاع نابسامان جامعه در دوره‌‌ی پهلوی دوم، به ویژه در دهه‌‌ی سی، زمینه ساز عصیان فلسفی او می‌‌گردد و نهایتاً گله‌‌ی شاعر از تقدیر، اعتراض و عصیان فلسفی را به ویژه در مرثیه‌‌های اخوان پدیدار می‌‌نماید. با این حال، اخوان در بسیاری موارد نسبت به خیام لحنی صریح‌‌تر، تندتر و تلخ‌‌تر دارد و اعتراض‌‌ها، شکایت‌‌ها و عصیان‌‌های فلسفی او گاه یادآور شطحیات برخی عرفاست. مقاله‌‌ی حاضر  با رویکردی توصیفی تحلیلی بر آن است تا با تاملی در سروده‌‌های اخوان، طی دوره‌‌های گوناگون زندگی‌‌اش، اعتراض و عصیان خیامی و زمینه‌‌های آن را در دو بخش سیاسی‌‌اجتماعی و فلسفی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.