مفاخره؛ جلوه‌‌ای از نقد شعر در ادب فارسی

در این مقاله مفاخره یا خودستایی به‌‌عنوان شیوه‌‌ای آزاد در نقد شعر مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. مساله این است که آیا می‌‌توان مفاخره را تاحدودی به‌‌عنوان یکی از مظاهر و ابزارهای نقد شعر در میان شاعران تلقی کرد؟ شاعران عموماً در تمجید از آثار خود یا ترجیح آن بر آثار دیگران تحت‌‌نفوذ احساسات و تاثرات درونی خود بوده و معیار دقیقی برای داوری در‌‌نظر نداشته‌‌اند؛ ازاین‌‌رو تحت‌‌تاثیر وضعیت حاکم‌‌بر زندگی فردی و اجتماعی خود، دیدگاه‌‌های عموماً تاثری خود را درباره آثار خود در اشعارشان آورده‌‌اند. روش این مقاله برای تحقیق درباره این مساله مبتنی است بر تحلیل محتوا و توصیف نمونه‌‌های آثار منظوم به‌‌همراه بررسی رابطه مفاخره با سبک شعری شاعران و ذکر دلایلی برای روی‌‌آوردن شاعران به مفاخره؛ در‌‌نتیجه، مفاخره در مطاوی آثار ادبی فارسی به‌‌عنوان عنصری سبک‌‌ساز دیده می‌‌شود که می‌‌توان آن را از منظر نقد‌‌ ادبی حائز اهمیت دانست؛ ولی آن را در قالب نوعی از نقد موسوم‌‌به نقد بی‌‌معیار و نقد ذوقی یا نقد تاثری می‌‌توان بررسی کرد و به‌‌طور کلی مفاخره در شعر با هر دیدگاهی که صورت گیرد، در بسیاری از مواقع می‌‌تواند دربردارنده نقد شعر خود یا دیگران باشد.