کاربرد انواع و اغراض کنایه در مقامات بدیع‌الزمان همدانی

بدیع‌الزمان همدانی از نویسندگان زبردست عرب‌زبان در قرن چهارم هجری است که ابتکار فن مقامه‌نویسی را به‌نام خود ثبت کرده‌است. او در بخش‌هایی از مقامات خود با هنرمندی خاص، از اسلوب کنایه برای القای معانی بهره‌ برده‌است. کنایه اسلوب بلاغی است که نویسنده با بیان مبهم، مقاصد خود را بیان می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، کنایه از اسلوب‌های بیان است که به روش مجاز به انتقال معانی می‌پردازد. این نوع مجاز قرینۀ مانعه ندارد و می‌توان معنای حقیقی را با آنکه مدنظر نیست در کنار معنای مجازی اراده کرد. این پژوهش در پی آن است که با بررسی کنایه در مقامات بدیع‌الزمان همدانی به روش توصیفی تحلیلی، پاسخی برای این سوال بیابد که نویسنده هنر پرداختن به کنایه را با چه اغراضی به‌کار برده‌است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نویسنده انواع کنایات موردنظر علمای بلاغت را با اغراض مختلفی چون ترسیم امور معقول به محسوس، احترام، تفاول و تطیر، دلیل و برهان، ذم، فخر، استرحام، استهزاء، بزرگداشت، کراهت از ذکر نام، مدح، مبالغه و... به‌کار برده‌است.