کارنامه نظامی امام علی (ع) در عصر نبوت: بازیابی منابع و ارزیابی اعتبار روایات یعقوبی

تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه‍ ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تالیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیر‌ه اِسنادها و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیرة اِسنادها، نا هم‌خوانی برخی از گزارش‌ها با روایات دیگر منابع شناخته شدة هم‌عصر (المَغازی، السیره النَبَویَّه، الطَبَقات الکُبری و...) و به ویژه ارائه گزارش‌های متفرّد و متشیّعانه یعقوبی بازیابی منابع و ارزیابی اعتبار روایات او را ضرور می‌سازد. پرسش‌های اصلی این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ وسرانجام این‌‌که معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافته‌ها‌ی پژوهش اگرچه گزارش‌های یعقوبی در باب نقش علی (ع) در غَزَوات اُحُد، خندق، بنی قُرَیظَه، بنی جَذیمَه، حُنَین و فتح مکه هم‌سو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متاتّر از گرایش‌های شیعی گزارش‌هایی متفاوت و گاه شاذّ ارائه کرده که منبع آن‌ها مشخّص نیست.

a military record of imam ali (as) during the life of the prophet muhammad (sawa): retrieving the resources and evaluating the authenticity of al-ya’qubi’s narrations

tarikh al-ya’qubi, written by ahmad ibn abi ya’qub (d. 284 ah), is one of the general histories that has been compiled in a combined method; that is it presents a whole coherent account of a historical event by removing the chain of narrators as well as integrating several records of a same event.there are some factors in tarikh al-ya’qubi that make it necessary to retrieve its resources as well as evaluate the authenticity of its narrations: the removal of the chain of narrators, the inconsistency of some reports with the accounts of other well-known contemporary resources (al-maghazi, al-sirah al-nabawiyyah, al-tabaqat al-kubra, etc.) and specifically including unheard and shii-like narrations.the main questions of this research include: what are the resources of tarikh al-ya’qubi? are these resources sufficiently credible? and finally, what was al-ya’qubi’s criterion in authenticating the narrations?according to the research findings, although al-ya’qubi’s accounts on the role of imam ali (as) in the prophet-led battles of uhud, khandaq, bani qurayzah, bani jazima, hunayn and the conquest of mecca are valid and in line with other resources, his history - influenced by his shiite attitudes - sometimes includes different and rare accounts, the resource of which is not known.