بررسی آماری بی‌ثباتی سیاسی حکومت‌های ایران در نیمه دوم قرن نهم هجری

جامعه ایران، در نیمه دوم قرن نهم هجری، دوره بی‌ثباتی را در حوزه سیاست پشت ‌سر گذاشت. ذهنیت ایلی و بدوی، در این زمان بر بدنه ساختار سیاسی سیطره داشت و آن را به شرایط پیوسته در حال تغییری دچار کرده بود. حکومت‌ها و حاکمان این زمان، تحت تاثیر بحران گسترده جانشینی و حضور رقبای متعدد، به نزاع بی‌وقفه‌ای بر سر قدرت پرداختند. این مقاله با تکیه بر روش کیلومتریک در نظر دارد به بررسی آماری بی‌ثباتی حکومت‌های ایران، در نیمه دوم قرن نهم بپردازد.تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد که حکومت‌های این زمان، در شاخصه‌هایی چون: میزان عمر، میانگین سلطنت حاکمان، شیوه مرگ و میانگین سنّ عمر آنها، وضعیت بی‌ثباتی دارند. در ارتباط با میزان عمر حکومت، دو دودمان ترکمان قراقویونلو و آق‌قویونلو، به‌ترتیب 63 و 36 سال فرمانروایی داشته‌اند که برای یک حکومت، اعداد پایینی هستند. در زمینه میانگین سلطنت نیز میانگین 8 حاکم تیموری در نیمه دوم قرن نهم، 7 سال‌ونیم، و میانگین سلطنت فرمانروایان آق‌قویونلو، 4 سال‌ونیم بوده است. از لحاظ شیوه مرگ نیز باید گفت بیش از نیمی از حاکمان این حکومت‌ها، سر سالم به گور نبرده‌اند. از 8 حاکم تیموری در نیمه دوم قرن نهم، 4 تن، از 4 حاکم قراقویونلو، 3 تن و از 8 حاکم آق‌قویونلو، 6 تن، در منازعات داخلی به قتل رسیده‌اند. در یک رابطه همبسته با این شاخصه‌ها، میانگین سنّ عمر حاکمان این حکومت‌ها نیز پایین بوده است.

Statistical study of the political instability of Iranian governments in the second half of the ninth century AH

In the second half of the ninth century AH, Iranian society left behind a period of political instability. The tribal and primitive mentality, at this time, dominated the politic structure and was changing its conditions constantly. Governments and rulers of this time, under the influence of the widespread crisis of succession and for numerous rivals, engaged in a nonstop struggle for power. Based on the kilometric method, this article intends to statistically study the instability of Iranian governments in the second half of the ninth century. Statistical analysis shows that the governments of this time are in a state of instability in indicators such as life amount, average reign of rulers, death method and average of life. Regarding to the life of the government, the two Turkoman dynasties, the Qaraquyunlu and the Aqquyunlu, ruled for 63 and 36 years, respectively, which are low numbers for a government. In terms of the average monarchy, the average of the 8 Timurid rulers in the second half of the ninth century was 7 years, and the average reign of the rulers of Aghquyunlu was 4 years. In terms of the manner of death, it should be said that more than half of the rulers of these governments have been killed. Of the eight Timurid rulers in the second half of the ninth century, four were killed, three of the four Qaraquyunlu rulers, and six of the eight Aghquyunlu rulers were killed in civil struggles.In a correlated relationship with these characteristics, the average life of the rulers of these states, was also low.