نقد محققان بر شاهنامه‌ی فردوسی و پاسخ بدان (با تکیه بر آرای طه ندا)

یکی از شگردهای بررسی آثار جاودانی، نقد آن‌هاست. در نقد این شاهکارها، هم روساخت و شکل آثار ادبی واکاوی می‌شود و هم زیرساخت معنایی ـ عاطفی آن‌ها. در این مقاله، بیشتر از نقد اسطوره‌ای و اجتماعی و تاریخی که مربوط به ژرف‌ساخت آثار ادبی است، در پاسخ به ناقدان شرقی و غربی شاهنامه استفاده خواهد شد. از حدود هزاروپانصد سال پیش، در سراسر جهان، متفکرانی دربارۀ ادبیات ایران پژوهش کرده‌اند و در این میان، حماسۀ ملی ایران، جایگاه ویژه‌‌ای دارد. محققان در پژوهش‌‌های خود، فقط به ستایش این اثر نپرداخته‌اند، بلکه گاهی با نگاه انتقادی به آن نگریسته‌اند. جستار پیش روی، نخست به ارزیابی دیدگاه موسی خورنی و ابو‌‌ریحان بیرونی و ابن‌‌اثیر پرداخته و آن‌گاه از میان پژوهشگران غربی و شرقی دو سدۀ گذشته، باور تئودر نولد‌‌که و ادوارد براون و طه ندا را بررسی کرده و بدان پاسخ گفته‌است.