باده‌ستایی ابونواس و حافظ

ستایش باده به شیوه‌های مختلف و با تعابیر و تصاویر گوناگون، از دیرباز در شعر شاعران عرب، درون‌مایه‌ای مکرر بوده‌است که ابونواس، شاعر ایرانی‌تبار دورۀ عباسی، به آن نظم و سامان تازه‌ای بخشید و بنیان‌گذار خمریه‌سرایی شد. از شاعران ادب پارسی، منوچهری دامغانی و حافظ، بیشترین تاثیر را در این زمینه از او گرفتند. در این مقاله، نخست دربارۀ واژۀ «باده» و تاریخچۀ‌ کاربرد آن در ادب عربی و فارسی، به اختصار کاوشی صورت گرفته و سپس تعبیرات مشترک ابونواس و حافظ با ذکر شواهد آن‌ها بیان شده‌است. سومین بخش مقاله، تعبیرات ویژۀ ابونواس از شراب است که 24 نمونه از آن‌ها با توضیح بیان شده، و بخش چهارم، تعبیرات ویژۀ حافظ است که 21 نمونه از آن‌ها استخراج شده‌است. بخش پنجم مقاله، تشبیهات و توضیحات مشترک ابونواس و حافظ از باده است که به آوردن شش نمونه بسنده شده، و در پایان مقاله هم «باده» در دیوان حافظ اجمالاً بررسی شده و نیز به بازتاب آموزه‌های فلسفی و عرفانی بر خمریات این دو شاعر اشارتی رفته‌است و سرانجام در بخش نتیجه، تشابه و تمایز اندیشۀ این دو شاعر بزرگ، در سیزده بند بیان شده‌است.