دلایل ادبی حذف نهاد در ردیف های فعلی قصاید خاقانی

مطالعات رده شناسی زبان حاکی از آن است که بین نقش های نحوی و معنایی- منظوری رابطه مستقیمی دیده نمی شود. بخشی از دشواری های درک مفاهیم ادبی نیز به دلیل ناآگاهی از کارکردهای معنایی نقش های نحوی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی این جنبه در ردیف فعلی قصاید خاقانی است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوا، به شیوه کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده است. جامعه آماری، 130 قصیده خاقانی و حجم نمونه، 63 قصیده دارای ردیف فعلی است که در مجموع، 3887 بیت را در بر می گیرد. نتیجه نشان می دهد که خاقانی از مجموع 24 کارکرد حذف نهاد، در ردیف های فعلی قصاید از شش کارکرد استفاده کرده است. تحلیل ها بیانگر این است که پربسامدترین این کارکردها به ترتیب؛ اهمیّت مسند، پرهیز از بیهوده گویی، تحقیر، تعظیم، ادّعای گوینده مبنی بر وضوح نهاد (مسندالیه) و شدّت وضوح بوده است. هر یک از این کارکردها به گونه ای با درون مایه قصاید یا مسایل مندرج در بیت در پیوند بوده که در مقاله بررسی شده است.