نقد و تحلیل تشبیه در نفثهالمصدور

شهاب‌الدین محمد زیدری نسوی، صاحب کتاب نفثهالمصدور، به عنوان یکی از نویسندگان بزرگ و صاحب سبک نثر فنی و مصنوع، از آرایه‌های بدیعی و بیانی برای آرایش کلام خود بهره زیادی برده است. وی به ویژه به تشبیه به عنوان عنصر اساسی خیال‌انگیزی، رویکردی خاص برای ارایه مضامین و اندیشه‌ها و گاه انتقال عواطف و احساسات مورد نظرش داشته است. این پژوهش، این شگرد بیانی را در کتاب نفثهالمصدور، به ویژه از دیدگاه بلاغی بررسی و نقد کرده است. بایدگفت زیدری در مجموع، 241 تشبیه به کاربرده است که در این میان، عناصر انتزاعی و مظاهر طبیعی به عنوان مهم‌‌ترین مواد تشبیه، بیشترین کاربرد را داشته اند. از نظر ساختار نیز بیش از 61 درصد کل تشبیهات، به صورت ترکیب اضافی به کار رفته اند که تاثیر زیادی در رسایی و خیال‌انگیزی صور خیال دارند. اهمیت کار زیدری در شیوه ارایه صورخیال است؛ زیرا بیشتر تشبیهاتی که به کارگرفته، نتیجه ابداع و آفرینش خود اوست. ضمن اینکه وی در غالب موارد نیز این تشبیهات را با انواع آرایه‌های لفظی و معنوی، به-ویژه سجع و جناس و ایهام همراه کرده که سبب شده است تا کلامش را لایه‌های متعدد خیال و موسیقی فراگیرد.