بررسی نشانه‌شناختی «عشق» بر اساس نظریه ریفاتر در منطق‌الطیر عطار و غزلیات فاضل نظری

نشانه‌شناسی دانش مطالعۀ انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرایند تولید معنا و تعبیر آن‌ها و قواعد حاکم بر نشانه‌ها است. این نظریه علاوه بر این‌که به جوانب گوناگون ساختمان شعر یعنی انباشت، منظومۀ توصیفی، هیپوگرام و شبکۀ ساختاری توجه می‌کند، برخی از زوایای پنهان اشعار را آشکار می‌کند و انسجام و طرح فکری و دلالت‌هایی که در پس‌ معنای ظاهری شعر نهفته است، با این الگو قابلِ بررسی و تبیین است. ما در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی در پی آن هستیم که «عشق» در منطق‌الطیر عطار را با غزلیات فاضل نظری، بر مبنای نشانه‌شناسی ریفاتر بررسی و تحلیل‌ کنیم. دلیل انتخاب این دو شاعر این بوده است که خواسته‌ایم مفهوم عشق را از دیدگاه قدیم و جدید بررسی کنیم و ضمن تطور این مفهوم، دیدگاه هر دو شاعر را نسبت به «عشق» بررسی و تحلیل و به تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو دیدگاه اشاره ‌کنیم. بر این اساس در این پژوهش معنابُن‌های عاشق و غیر عاشق یا عشق و بدون عشق در متن کلاسیک و معاصر ترسیم شد و مشاهده گردید که هیپوگرام‌های مشترک در منظومۀ فکری دو شاعر وجود دارد: از دیدگاه هر دو شاعر، عشق پایگاه و جایگاهی بلند دارد؛ به‌گونه‌ای که بنیاد آفرینش بر اساس عشق است و با عنایت و کرامت عشق است که زندگی معنا و ارزش پیدا می‌کند. در راه عشق و عاشقی باید خون‌دل‌ها خورد و مرارت‌ها و سختی چشید و کشید و همه‌چیز را فنا و قربانی کرد تا به هستی و معرفت حاصل از عشق رسید.

semiotic study of “love” based on rifater’s theory in attar’s mantiq al-tayr and fazel nazari’s ghazals

semiotics is the knowledge of studying all kinds of signs and the factors present in the process of producing meaning and their interpretation, and the rules that govern the signs. this theory, while paying attention to various aspects of the structure of poetry, i.e. accumulation, descriptive system, hypogram and structural network, reveal some of the hidden features of the poems. this model accounts for the coherence, intellectual plan and the implications that lie behind the apparent meaning of the poem. this research intends to study love in the conference of the birds composed by attar of nishapur (1145-1221) and in fazel nazari’s lyrical poetry based on michael rifater’s theory of semiotics. in this research, we are looking for descriptive-analytical method to investigate and analyze love in al-tayr attar’s logic with fazel nazari’s lyrical poetry based on rifater’s semiotics. the reason for choosing these two poets is that we wanted to examine the concept of love from the old and new perspectives, and while developing this concept, examine and analyze the views of both poets regarding love and point out the differences and similarities between these two views. from the viewpoints of both, love has a very lofty position. as such, the foundation of the created being was based on love and it is with the care and attention of love that life finds its meaning. on the road of lovers, one must eat the blood of his heart, taste bitterness, and destroy everything to reach the true existence and knowledge.