بیان لطایفی از کارکرد متفاوت برخی باورهای عرفی - اجتماعی عصر جاهلی در زبان قرآن کریم

زبان دریچۀ ورود حقایق به ذهن و ضمیر انسان و یک پدیدۀ اجتماعی فرهنگی است؛ بدین معنا که هر زبانی، به سبکی ویژه و منحصر به خود، واقعیت‌ها و پدیده‌های جهان بیرون را به میزانی متفاوت، در نظامی از نشانه‌ها، کدبندی و بازتاب می‌ دهد. قرآن کریم نیز که معجزۀ الهی و یک متن زبانی است و به «لسان قوم» نازل ‌شده است، از این قاعدۀ کلی مستثنا نیست. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، تحول در معانی برخی از واژه ‌های قرآنی مرتبط با باورهای عرفی، اجتماعی و زبانی عصر جاهلی را بررسی نموده است و کوشیده به این پرسش پاسخ گوید که قرآن کریم چگونه آن سازه ‌های محیطی را در خدمت خلق مفاهیمی متعالی و ماندگار به کار گرفته است. نتیجۀ به‌دست‌آمده از پژوهش، گویای آن است که متن قرآنی، با لطافتی زیبا و متناسب با ذهنیت مخاطب، به مفهوم‌ سازی تعلیمی - تربیتی از واقعیت‌ها و پدیده‌های فرهنگ عمومی جامعه عصر نزول پرداخته و با خلق معانی نو، آن‌ها را در راستای تبیین و ترویج جهان‌بینی و تربیت دینی به کار گرفته است و این تغییر کاربرد در سازه ‌های محیطی، دلالتی ژرف به مفهوم نزول قرآن به لسان قوم می‌ بخشد و گویای آن است که قرآن کریم، نه‌تنها به زبان تکلم قوم عرب، بلکه به زبان فرهنگ آن‌ها و سوار بر بستر باورهای عرفی و اجتماعی آن‌ها نازل‌ شده و مفهوم آفرینی نموده است. پژوهش حاضر، مروری بر مولفۀ «محیط و فرا محیط» در زبان قرآن است در قالب تحلیل مفهومی برخی مضامین و برخی واژه ‌های قرآنی است.

a subtle expression of the different function of some traditional-social beliefs of the jahili erain the language of the holy quran

language is the door of entering facts into the human mind and is a socio-cultural phenomenon. each language encodes and reflects the realities and phenomena of the outside world in a system of signs in a special style. the holy qur’an is a divine miracle and a linguistic text, and it was revealed in the language of the people, it is not exempt from this general rule. this article, with a descriptive-analytical method, has investigated the evolution in the meanings of some quranic words and tried to answer the question of how the holy quran has used those environmental structures in the service of creating sublime and lasting concepts. the result obtained from the research shows that the qur’anic text, with a beautiful tenderness and appropriate to the mentality of the audience, deals with the educational-educational conceptualization of the phenomena of the general culture of the society of the decline and them in the direction of explaining and promoting the worldview and religious education. has been used and this change of use in environmental structures gives a deep meaning to the concept of the revelation of the qur’an in the language of the people and it shows that the holy qur’an is not only in the spoken language of the arab people, but also in the language of their culture and based on the bed of their customary and social ramparts has been revealed and created a concept.