تحلیل نشانه‏‌شناسانۀ عنصر مکان در رمان گوانتانامو اثر یوسف زیدان بر اساس رویکرد پیرس

یوسف زیدان در رمان گوانتانامو که عمده وقایع آن در زندانی به همین نام می‏‌گذرد، به مشکلات و سختی‏‌های گرفتاران در زندان پرداخته است. مکان و دلالت‌‏های روان‏شناسانه و اجتماعی - سیاسی آن، جایگاه برجسته‌‏ای را در رمان موردنظر به خود اختصاص داده است. عنوان رمان که خود یک مدلول مکانی است بر اهمیت کارکرد این مفهوم در رمان افزوده است. پژوهش پیش رو، با هدف تبیین نشانه‏‌های مکان در رمان گوانتانامو و تعامل این عنصر با دیگر عناصر و لایه‌های درونی متن، به شیوۀ توصیفی - تحلیلی و در دو محور نظری و تحلیلی تدوین شده است. در بخش نظری، مفاهیم نشانه‌‏شناسی و عنصر مکان، تعریف و تبیین شده و در محور تحلیلی، به بررسی انواع مکان و تحلیل دلالت‌‏های آن پرداخته شده است. یافته‏‌های پژوهش حاکی از آن است که مکان نقش بی‌‏بدیلی را در رمان گوانتانامو ایفا کرده و دلالت‏‌های روان‏شناسانه و اجتماعی - سیاسی متنوّعی را با خود حمل می‏‌کند، به‏‌طوری‏‌که می‏‌توان عنصر مکان را بر اساس تاثیری که از حالت‏‌های روحی شخصیّت‏‌ها می‌‏پذیرد، به انواع مکان ذهنی، مرتفع، مانوس، نامانوس، متعدّد‌الابعاد، تغییر دلالت داده و خلا‌آمیز تقسیم کرد. همچنین ردّپای سه نوع نشانۀ مدنظر پیرس که عبارت‏‌اند از نشانه نمادین، شمایلی و نمایه‏‌ای در رمان گوانتانامو به‏‌وضوح قابل پیگیری است. با این توضیح که نشانۀ نمادین بیشترین حضور و بالاترین بسامد را از بین نشانه‏‌های سه‏‌گانه پیرس به خود اختصاص داده است.

investigating the element of place in the novel guantanamo written by yousuf zidan from the perspective of semiotics and based on peirce’s approach

the science of semiotics is the knowledge of examining semantic implications. charles sanders peirce of the structuralist semioticians used the concept of signification to explain and develop his theory of semiotics. in peirce’s semiotics, the concepts of sign, interpreter and subject are the pillars on which his semiotics is based. in examining the sign, peirce introduced three concepts of manifestation, interpretation and example, the first is the form of the sign and the equivalent of the signifier in saussure’s semiotics, the second is the perception that creates the sign and is the equivalent of the signified, and the third is the example that the sign signifies. this linguist philosopher believes in three types of signs. first, a sign in which the relationship between the signifier and the signified is contractual and therefore learnable, and he calls it a symbolic sign. the other is a sign in which the relationship between the signifier and the signified is similar and can be called a symbolic sign, and finally, a sign in which the signifier and signified relationship is a cause and effect relationship. place is one of the fundamental elements of every story and novel, in such a way that the absence of place in narrative works leads to the loss of the originality of those works. the place plays an irreplaceable role in the novel guantanamo and carries various psychological and socio-political meanings with it, so that the element of place can be divided into different types of mental, elevated, familiar, unfamiliar, multi-dimensional, signified change and empty division. also, traces of three types of signs considered by peirce, which are symbolic, iconic and indexical, can be clearly traced in the novel guantanamo.