تحلیل دوره‌های شعری فروغ فرخزاد؛ بر اساس مقولات «خود، فراخود و نهاد» در روان‌شناسی فروید

زنان، نقش مهمی در پویایی یا اضمحلال فکری و رفتاری جامعه دارند. از‌این‌رو، بررسی افکار آن‌ها در رشد شناختی جامعه اثرگذار است. فروغ فرخزاد به عنوان شخصیتی پویا و جریان‌ساز در گسترۀ ادبیات فارسی معاصر، درونی‌های زنانۀ خود را در قالب اشعارش بازنمایی کرده‌است که بخشی از آن با مقولۀ «خود» در روان‌شناسی فروید ارتباط دارد. استفاده از آرای فروید در بازخوانی لایه‌های فکری فرخزاد تاثیر شایانی دارد. به این اعتبار، در پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی‌ تحلیلی، دوره‌های زمانی حیات شعری او بر اساس توجه به مفاهیم «خود، فراخود و نهاد» بررسی شده‌است. سوال اصلی تحقیق این است که طبق نظریۀ فروید، «خودِ» واقعی فروغ در سروده‌های او چگونه تفسیر و معنا می‌شود؟ نتایج، حاکی از آن است که فروغ در اشعار اولیه‌اش به «خودِ» واقعی به عنوان هدف نهایی زندگی، دست نیافته‌است؛ زیرا در دورۀ جوانی، «نهاد» در حیات فکری و زیستی وی نقش مهم‌تری دارد که برآیند آن، مخدوش شدن نگاه واقع‌بین او نسبت به جامعه است. فروغ در مرحلۀ کمال شعری خویش، پا را فراتر می‌نهد و در تنش میان «فراخود» و «نهاد»، «خودِ» واقعی خویش را پیدا می‌کند که حاصل آن، رسیدن به عشق اجتماعی و نگرش انتقادی و مسئولانه نسبت به مردم و جامعه است.

Review and Analysis of Forough Farrokhzad's Poetry Periodes; based on the Components of “Self, Super-ego and Id” in Freud's Psychology

Women play an important role in the intellectual and behavioral dynamics of society. Therefore, examining their thoughts is effective in the cognitive development of society. Forough Farrokhzad, as an influential personality in contemporary Persian literature, has represented his inner feminine in the form of his poems. Part of which is related to the category of self in Freud’s psychology. The use of Freud’s opinions has an effect in rereading Farrokhzad’s intellectual layers. Therefore, in the present research, citing library sources and descriptive-analytical method, The time periods of his poetic life have been examined based on the concepts of Self, Super-Ego and Id. The main research question is, according to Freud’s theory, how is Forough’s true Self interpreted and understood in his poems? The results show that Forough did not achieve the real Self as the ultimate goal of life in his early poems; Because in his youth, Id plays a more important role in his intellectual and biological life, which results in the distortion of his realistic view of society. In the stage of his poetic perfection, Forough goes further and finds his true Self in the tension between Self and Id, which results in reaching social love and a critical and responsible attitude towards people and society.