تحلیل «صنعت فرهنگ» در رمان خاطرات اردیبهشت از جعفر مدرس صادقی

هویت‌های فرهنگی در جوامع معاصر تحت‌ تاثیر مقولۀ «صنعت فرهنگ» یا «فرهنگ توده»، که از زیرمجموعۀ آرای مکتب فرانکفورت است، به پدیده‌ای کاملاً مادّی و کاذب تبدیل شده و تحت تاثیر این پدیده نوظهور، مفهوم فرهنگ کاملاً از اصالت و پویایی خود دور افتاده‌ است. «صنعت فرهنگ»، حاصل خواسته‌های کاذب و غیرواقعی جوامع است که تودۀ مردم را از فرهنگ اصیل دور می‌سازد و براساس اهدافی کاملاً برنامه‌ریزی‌شده، سطح انتظارات مادّی و فکری‌ آنان را دستکاری می‌کند تا زیر سلطۀ قدرت‌های سرمایه‌داری قرار گیرند و کالاهای فکری و صنعتی آن‌ها را به‌عنوان یک نیاز مبرم تلقی کرده و مصرف کنند. امروزه فرهنگ مصرفی غرب، الگوی فکری انسان مدرن شده‌است. انسانِ مصرفی طبق خواستۀ قدرت‌های اقتصادی زندگی و فکر می‌کند و حتی به‌خاطر همراهی با این جریان فکری، با ارزش‌های اصیل فرهنگی خویش به مقابله برمی‌خیزد. رمان خاطرات اردیبهشت  اثر جعفر مدرس صادقی، از جمله رمان‌های نوشته‌شده در دهۀ نود شمسی است؛ یعنی برهه‌ای از تاریخ معاصر که طبقۀ متوسط شهری، به‌شدت درگیر ظواهر مدرینته و مصرف‌گرایی می‌شود و به‌واسطۀ اهداف برنامه‌ریزی‌شدۀ صنعت فرهنگ، خاستگاه‌های فکری اصیل خویش را به‌ دست فراموشی می‌سپارد. شخصیت اصلی به‌ عنوان نمادی از یک انسان مدرن، کاری جز مصرف‌گرایی و پیروی از فرهنگ توده ندارد، تا جایی که از بُعد معنوی‌ خود کاملاً دور می‌افتد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی‌ تحلیلی درصدد است مقولۀ «صنعت فرهنگ» و ابعاد آن را در این اثر تحلیل کند. بر اساس پژوهش‌های انجام‌گرفته، به‌ نظر می‌رسد راوی در جامعه‌ای مدرن زندگی می‌کند که بنیان مدرنیته در آن، از خاستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی اصیل تهی شده است. وی فردی تنهاست که خلا روحی خود را با دست‌آویز قراردادن فرهنگ غرب، مصرف‌گرایی و روی ‌آوردن به صنعت رسانه پر می‌کند؛ زیرا جامعه چیزی جز این را در دسترس وی قرارنداده ست. ازاین‌رو،می‌توان او را نمادی از انسان تک‌ساختی مارکوزه دانست و معیارهای ازخودبیگانگی را در این شخصیت، تحلیل کرد.

Analysis of “Culture Industry” in Ordibehesht Diary by Jafar Modarres Sadeghi

Cultural identities in contemporary societies are influence of “cultural industry” or mass culture that is liar, median and extemporaneously theory and influence of Frankfurt school scientist as an important theory in the world. Therefore, “Culture industry” is a material and pseudo category and have no generic, dynamism and animal spirits. Whole of this is false and chimerical asked in contemporary consumption societies that remove people from original culture and attained material and intellectual expectations by programmed goals. Therefore, the society exploited by capitalist powers and consumed by his commodities. Now, modern human influence of west consumable culture. Consumable human in consumption society, is living and thinking by economic powers ideals and is relocating with his original culture value. Ordibehesht Diary by Jafar Modarres Sadeghi, is among of decade of 90 in contemporary Iranian literature; in other words a period of contemporary history that urbanized middle rank of society is involved to apparent of modernism and “cultural industry” and forgot trueborn origin thinking through cultural industries capitalist and schematic goals. This roman and cling of “cultural industry” has a character who is a bad symbol of modern human and just is consuming everything over plus and is severing of spiritual live ultimately. This research, by descriptive and analytical method, has review and analyze category of “cultural industry” and sociology dimension. Accordingly, narrator of this roman is a lonely man that satisfied with over plus consumption, west material culture and attend to medial culture, because in his society has any original and good thing. Consequently, this character is a symbol of OneDimensional man according of Marcuse’s views. That kind of contemporary character is influencing of Alienation and is reflecting this entire characteristic in this roman. Now, we are critic and analyzing this theory in this roman as a good and suitable choice.