زیبایی‌شناسی خنیا و ترانه در پیوند با آوازهای دشتی و بیات اصفهان

هدف مقالۀ حاضر، پاسخ دادن به این فرضیه است که می‌گوید: «موسیقی کلامی ایران، یعنی موسیقی ایرانی پیوندخورده به شعر فارسی، «محدود» و «محزون» است». در این جستار تلاش شده تا بر پایۀ زیبایی‌شناسی خنیا (= سرود) و تصنیف (= ترانه)، نمونه‌هایی از راه نقد کاربردی بررسی گردد و ثابت شود که موسیقی آوازی و کلامی ایران درست مانند موسیقی آوازی و کلامی دیگر کشورهای جهان به همان نسبت که می‌تواند غمگین باشد، می‌تواند شاد هم باشد! همچنین، به همان نسبت که می‌تواند محدود باشد، می‌تواند گسترده هم باشد! ضمناً با تحلیل نمونه‌ها معلوم شده است که غمگین یا شاد بودن «شعر ترانه» و «غزل آواز»، و [«نوع ریتم» و «وزن شعر»]، هر کدام می‌توانند تا حدودی در میزان غم و شادی «متن موزیکال» یا «پارتیتور» تاثیراتی داشته باشند و علاوه بر این‌ها این قبیل تاثیرات، اختصاص به موسیقی کلامی ایران ندارد؛ و سرانجام، دانستیم  که همۀ آوازهای ایرانی، حتّی غمگین‌ترین‌ آن‌ها [= مثلاً آوازهای دشتی و بیات اصفهان]، هرچند با «گام مینور» در موسیقی غربی نزدیکی و شباهت دارند، اما دارای ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای هستند، به گونه‌ای که می‌توان حماسی‌ترین سرودها را در گستره‌های آن‌ها ساخت و شادترین تصنیف‌ها را در دامنه‌های ‌آنها سرود.

The Aesthetics of Music and Composition in the Pieces “Dashti” and “Bayate Esfahan”

The article aims to answer the claim that Iranian vocal music i.e., Iranian music connected to Persian poetry, is limited and sad. It employs aesthetic and pragmatic criticism to study several songs and compositions and proves that Iranian vocal music is the same as vocal music in other countries of the world, in that it can be sad or joyful and that it can be limited or expanded. Moreover, analyzing the samples, the article demonstrates that the sadness or happiness of the lyrics and the singing and, likewise, the type of rhythm and meter affect the gloominess or joyfulness of sheet music. Furthermore, it indicates that this effect is not specific to Iranian vocal music. Finally, even the most woeful pieces of Iranian music, for instance, “Dashti” and “Bayate Esfahan,” despite their similarity to minor scale western music, are of exceptional capacity so that they can accompany epic songs and the most joyful ballads.