رمزگشایی خوانندۀ درون‌متن، در داستان شیخ صنعان

«خوانندۀ درون‌متن» رویکردی انتقادی در ادبیات است که پایۀ آن بر اساس نظریۀ خواننده‌محور بنا شده‌است. ولفگانگ آیزر و آیدن چمبرز با کاربست آن در متن برای برقراری ارتباط دوسویۀ بین نویسنده و خواننده، به دنبال رمزگشایی از خویشتنِ دوّم مولّف در متونِ باز هستند؛ زیرا مولّف زبده شگردهایی را درون متن می‌آفریند و خواننده با نسبیّت باوری در هر بار خوانش، با کشف شگردی به عنوان برگ برنده و ارتباط با مولّف، پاداش دریافت می‌کند. در میان آثار فاخر کلاسیک، حکایت شیخ صنعان جزء آثاری است که سرشار از این شگردهاست. ارتباط مولّف از گذر این دیدگاه، به همراه خوانش خلاّق خوانندۀ معاصر، چهرۀ جدیدی از ادبیات ایرانی‌ اسلامی به جهان عرضه می‌کند. این مقاله بنابر مولّفه‌های مستتر از خوانندۀ درون‌متن و اصول روایت‌شناسی، به دنبال یافتن نشانه‌هایی از این رویکرد در حکایت شیخ صنعان است. نگارندگان با بررسی این رویکردها و تطبیق آن با حکایت شیخ صنعان، اثر مورد نظر را دارای قابلیت بالایی برای رمزگشایی خوانندۀ درون‌متن دانسته‌اند. قدرت عشق، تنوع واژگان، نوع روایتِ راوی، گره‌گشایی، گره‌افکنی و کنش‌های استعلایی، ارتباط دوسویه‌ای را بین مولّف و خوانندۀ خاص «برای سیر به ژرف‌ساخت داستان» ایجاد کرده‌است.

Decoding the Innertext Reader in Sheikh San’an’s Story

The "innertext reader" is a critical approach of literature that forms on the basis of readercentered theory. Using it in the text to make the relation between the writer and the reader possible, Wolfgang Iser and Aidan Chambers have tried to decode the author’s second self in open texts; because an expert author utilizes some techniques in his/her text, and the relativist reader receives a reward at each reading, discovering the technique as a winning sheet to relate the author. The story of Sheikh Sana’an is one of the classical works of Persian literature that is full of these techniques. The author’s relationship, from this point of view, and creative readings of the contemporary reader provide a new face of IranianIslamic literature to the world. Based on the components of innertext reader and on the basis of the principles of narratology, it has been tried, in present paper, to find signs of this approach in the story of Sheikh Sana’an. Through the study of the approaches and adapting them with the story of Sheikh Sana’an, it has been shown that decoding the innertext reader in this story is highly possible. The power of love, the variety of vocabulary, the type of narration is used, problem solving, problem making and transcendental actions have created an interconnected relation between the author and the particular reader to penetrate the "deepen structure of the story."