تحلیل روایی داستان «نخجیران و شیر» مثنوی معنوی با رویکرد زبان‌شناسی رمزگان رولان بارت

داستان شیر و نخجیران مثنوی معنوی یکی از پیچیده‌ترین داستان‌های این کتاب است که ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن ظرفیت شگفت‌انگیزی را برای خوانش‌های متعدد فراهم می‌کند. نظریۀ رمزگان رولان بارت یک چارچوب نظری روشمند و خلاقانه است که به‌خوبی می‌تواند از پسِ پیچیدگی‌ها و دلالت‌های گستردۀ متن ادبی برآید. تلاش پژوهش حاضر در این راستاست که با به‌کارگیری نظریۀ رمزگان رولان بارت به‌ عنوان الگو، به روایت‌شناسی یکی از داستان‌های بلند مثنوی معنوی با عنوان «نخجیران و شیر» بپردازد و نشان داده شود که روایت این داستان تا چه اندازه از کیفیتی باز در تولید معانی مختلف برخوردار است. همچنین، ضمن بررسی ویژگی‌های خاص زبان مولانا در این روایت، میزان قابلیت نظریۀ رمزگان را در تحلیل یک متن کلاسیک و کاملاً بومی ادب پارسی بیازماید. ازجمله دستاوردهای پژوهش حاضر می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1. روایت نخجیران و شیر ‌تنها یک متن صرفاً خواندنی نیست، بلکه با توجه به داده‌هایی که از کاربرد نظریۀ رمزگان بر آن به‌دست‌آمده، ظرفیت کاملاً مناسبی برای نوشتنی خواندنی شدن دارد. 2. از مهم‌ترین فاکتورهایی که این روایت را به متنی باز و متکثر تبدیل می‌کند، ویژگی‌های خاص روایتگری راوی در این داستان و نیز ماهیت کاملاً تمثیلی روایت است.

Narrative analyses of the story “nakhjiran & shir” of the “Mathnavi e ma’navi” with Roland Barth’s codes theory approach

The “Lion & Nakhjiran”story of Mathnavi is one of the most sophisticated stories of the book, with unique features providing amazing capacity for successive readings. Roland Barthes’ opinions on the theory of semiotics create a systematic and innovative theoretical framework that can easily cope with the complexities and implications of literary texts. Applying his opinions as a model, it has been tried in the present research, to study the narratology of one of the longest stories of Mathnavi, the “Lion & Nakhjiran", to show how much the narrative of this story can produce different meanings. Attempts have been also made to determine the possibility of using semiotics theory in analyzing a classic and entirely native text of Persian literature, along with the study of the specific features of Mowlavi’s language in this narrative. The results show that: 1) the “Lion & Nakhjiran" narrative is not merely a readonly text, but with regard to the data obtained from semiotics theory application, it has a very good capacity to become a readonly work. 2) the most important factors make this narrative to be an open and pluralistic text are the special manners have been used by the poet as well as the absolute  allegorical nature of narrative itself.