تحلیلی برساخت‌گرایانه از مبانی دشمنی میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا؛ فرایند دگرسازی، دگرهای سه‌گانه و هویت‌یابی فرافکنانه

در بیش از چهار دهه که از حیات سیاسی جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد، تقابل با ایالات متحده به‌عنوان محوری اساسی و  هدفی غائی در سیاست خارجی ایران، همچنان پُردوام مانده و محدوده آزادی عمل آن را در سایر موضوعات تعیین کرده است. اما چرا این سیاست خارجی علی‌رغم چرخش های نسبی در نقاط عطف کابینه ها و با وجود هزینه‌های قابل توجه در این محور و هدف کلان، مصرّانه استمرار داشته است؟ در این مقاله مبتنی بر برداشتی آزاد از رویکرد سازه انگاری در شاخه هویت محور و ترکیب با گونه شناسی های دولت در اقتصاد سیاسی و تلفیق سطوح تحلیل فروملی و فراملی، تلاش شده است از تکوین و تثبیت هویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قالب فرایند دگرسازی از آمریکا، فهمی ارائه شود که استکبارستیزی در درون فرهنگی تعارضی به‌عنوان پردوام ترین محور این سیاست خارجی و تبعات ساختاری آن در سیاست داخلی و نیز دلایل تصلب و گریزناپذیریِ آن را توضیح دهد. یافته های این پژوهش مبتنی بر سازه های مفهومی هویت یابی دگرسازانه، دگرهای سه گانه، هویت یابی فرافکنانه، قواعد تکوینی و تنظیمی و منابع تخصیصی و اقتداری و دوگانه دولت اندامواره- ابزاری دلایل تصلّب ساختاری در دشوار شدن چرخش های بنیادین را توضیح داده و در نهایت به امکان سنجی و ارزیابی ظرفیت ها و ضرورت های تغییر در محورهای اساسی و اهداف غائی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می پردازد.

a constructivist analysis of iran–u.s. enmity: the process of othering, triple others, and projective identification

introductionover the span of four decades, the islamic republic of iran (iri) has consistently prioritized the confrontation with the united states as a fundamental axis and ultimate objective in its foreign policy. this stance has not only endured until now but has also shaped the boundaries of iran’s maneuverability in other arenas. the present research aimed to address different aspects of iran–u.s. enmity by answering the following questions: how has confrontation with the u.s. become entrenched as the axis and ultimate objective in the foreign policy of the iri? and what are the prospects for potential shifts in this approach in the future?literature reviewiran–u.s. relations, along with the underlying causes of their mutually confrontational policy, has been the subject of numerous research studies. some studies dealt with iran–u.s. relations from a historical standpoint, aiming to explain the origins of mutual hostility through a chronological description of events in their relations. for instance, in the book titled us foreign policy and iran: american–iranian relations since the islamic revolution, murray (2010) explored the history of iran–us relations during the tenure of five presidents. she focused on the role of ideology, the dichotomy of democratization/stability or idealism/realism, informational and cognitive errors, the lack of mutual understanding rooted in language and image-making, the impact of events and their timing, the tools and levers of foreign policy, and the missed opportunities to restore relations. rubin (1981), in an article titled “american relations with the islamic republic of iran, 1979–1981,” focused on iran–u.s. relations during the two years following the hostage crisis. for rubin, the root of the mutual confrontation can be traced back to the perceptions of revolution’s leaders of america’s role in supporting the shah and attempting to thwart the success of the revolution. in the article “us-iran relations: issues, challenges, and prospects,” hussain (2015) addressed the impediments to détente in the history of iran–u.s. relations. hussain emphasized various factors such as regional peace processes, terrorism, the nuclear issue, domestic policies in both countries, and america’s regional allies, namely israel and saudi arabia. in becoming enemies: u.s.–iran relations and the iran–iraq war, 1979–1988, blight et al. (2012) employed the methods of critical oral history, drawing on declassified documentation and interviews with key decision-makers in american foreign policy during the iran–iraq war.