آسیایی ‌شدن خلیج ‌فارس؛ تبیین مولفه‌های سیاسی- اقتصادی موثر بر جهت‌ گیری آسیایی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

فرایند آسیایی‌ شدن منطقه خلیج ‌فارس تحت تاثیر الزام‌های گوناگون سیاسی- اقتصادی، بی‌شک مهم‌ترین چرخش سیاسی- دیپلماتیک کشورهای عربی این منطقه از زمان تاسیس تا به امروز بوده است. رابطه میان آسیا و خلیج فارس که از دهه‌ها قبل آغاز شد، امروزه تحت تاثیر عواملی چندگانه به مرحله‌ای نوین از تکامل خود رسیده است. این نوشتار با اتکا بر روش توصیفی- تحلیلی و با اتکا بر روش استنتاج علی و بهره‌گیری از رویکرد چندعلیتی خرد و کلان درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که چه مولفه‌های سیاسی- اقتصادی منجر به آسیایی‌ شدن خلیج ‌فارس و چرخش اعضای شورای همکاری خلیج فارس به سوی شرکای آسیایی شده است؟ ادعای این مقاله آن است که افزایش توجه سیاست خارجی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به روابط آسیایی ناشی از تاثیرگذاری مولفه‌هایی در سطوح فرد، نقش، جامعه، دولت و ساختار نظام بین‌الملل است. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که فارغ از تعاملات تاریخی در زمینه‌های فرهنگی، انرژی، تجاری و نظامی؛ عواملی نظیر تغییر نسل در رهبران شورا، ضرورت ایجاد اقتصاد مولد و تضمین بقا و مشروعیت دولت‌های خلیج فارس در کنار تحولاتی در سطح ساختار بین‌المللی از جمله تسریع انتقال قدرت از غرب به شرق، خیزش خارق‌العاده چین و ضرورت موازنه‌سازی منطقه‌ای منجر به تثبیت و تسریع آسیایی ‌شدن اعضای شورا در سال‌های اخیر شده است.

asianization of the persian gulf: political–economic factors affecting the asianist approach of the gcc countries

introduction traditionally, the strategic and tactical communications of the member states of the persian gulf cooperation council (gcc)—both before and after gaining independence in the 1970s—have predominantly adhered to western approaches and attitudes. notably, there has been a significant shift in the foreign policy and economic perspectives of the member states. this shift is characterized by an increased focus on fostering economic–political interactions with the asian super-region, particularly the east asian subregion (e.g., japan and china). this shift is evident in collaborative mega-projects such as the belt and road initiative, china’s arab policy paper, and increasing relations in different fields. the new policy reflects a discernible shift in discourse and a departure from purely western perspectives, heralding a transition to emerging economic and political views within the asian super-region, while maintaining relations with western powers, such as the united states. the present study aimed to examine the political–economic factors accelerating the asianization of the gcc members and steering them towards new asian partners. the central question is: what political–economic factors have contributed to the asianization of the persian gulf and the shift of focus of gcc members towards asian partners? the article posits that the shift in the foreign policy of gcc members can be attributed to the influence of various factors associated with individual, societal, and governmental levels, as well as the factors relating to roles and the structure of the international system.theoretical frameworkit seems that a multi-causal explanation of how the gcc countries engage with emerging asian powers, as well as their gradual foreign policy shift from the western block towards eastern powers, necessitates an approach that takes into account both macro and micro perspectives. to conduct a multi-causal explanation of asianism in foreign policy actions and behaviors of gcc states, the present research integrated macro-level analytical components, such as the influence of the international structure, and the micro-level factors such as the roles played by leaders, governments, and society. given its inclusivity and theoretical breadth, the theoretical framework could offer more analytical possibilities to address almost every component and factor involved in asianization of the persian gulf.materials and methodsto address the research question and test the hypothesis, the study relied on the descriptive–analytical method and causal inference, adopting a multi-causal approach at both micro and macro levels. results and discussionthe asianization of the persian gulf region, influenced by various political–economic requisites, stands out as the most pivotal political and diplomatic shift experienced by the arab countries in the region.