کثرت و غیریت در فلسفه ملاصدرا

کلیت‌اندیشی و خصلت تعین‌گریز جامعه سیاسی مدرن، مساله محوری در مقاله پیش‌رو است. در این مقاله می‌کوشد تا این موضوع را تبیین نماید که فلسفه سیاسی مدرن با توجه به خصلت کثرت یابنده جامعه، به دو اردوگاه کلیت‌‌باوران از یکسو و کثرت‌باوران و غیریت‌باوران از سوی دیگر تبدیل شده است. اما در جامعه سیاسی؛ ما به‌رغم ظهور تشدیدشونده کثرت‌های اجتماعی، همچنان در حصر فهمی همگن و کلیت یافته از جامعه سیاسی به سر می‌بریم. با توجه به نقش ملاصدرا در بنیاد نهادن اندیشه سیاسی معاصر اسلامی در ایران، مدعی امکان خوانشی از نظریه وحدت وجود ملاصدرا شده‌ایم که امکان ملاحظه کلیت جامعه سیاسی را به صورت همزمان با پذیرش فردیت و غیریت به معنای مدرن آن فراهم می‌آورد. در این خوانش از الگوی هرمنوتیکال پل ریکور در کنار نظریه امانوئل لویناس مدد گرفته‌ شد که به قابلیت‌های متن برای حل مساله امروز جامعه ما و پرداختن به غیریت می‌تواند بیندیشد.

Multiplicity and Otherness in Mulla Sadra’s Philosophy

The generality and determinism of modern political society is a central issue in the present article. We have shown that modern political philosophy, due to the multiplicative nature of society, has become two camps of totalitarians in one hand and pluralists and nonbelievers on the other. But in our political society, despite the intensifying emergence of social pluralities, we are still locked in a homogeneous and generalized understanding of political society. Considering Mulla Sadra’s role in founding contemporary Islamic political thought in Iran, we claim the possibility of reading Mulla Sadra’s theory of unity of existence, which provides the possibility of considering the whole of political society simultaneously with the acceptance of individuality and otherness in its modern sense. In this reading, we draw on Paul Ricoeur’s hermeneutic model alongside the theory of Emmanuel Levinas, who can think of the capabilities of the text to solve our society’s current problem and address zeal.