مولفه های اصلی اندیشه سیاسی شیخ اسماعیل محلاتی در توجیه سازگاری دین و مشروطه خواهی

شیخ اسماعیل محلاتی که به عالمی نواندیش در حوزه نجف مشهور بود با آغاز جنبش مشروطه‌خواهی و بعد از استقرار آن در ایران به همراه سایر علمای برجسته آن حوزه مانند آخوند خراسانی، مازندرانی، نایینی و طهرانی به حمایت و دفاع از مشروطه برخاست. او همزمان با دایر بودن مجلس دوره اول و حدود یک سال قبل از کتاب تنبیه‌الامه و تنزیه المله نائینی، رساله‌ای با عنوان «لئالی المربوطه فی وجوب المشروطه» نوشت که تمامی آن در دفاع از مشروطه و در پاسخ به مخالفان شرعی آن بود. دغدغه اصلی شیخ اسماعیل محلاتی چگونگی از بین بردن نظام استبدادی سپس مهار کردن و نظارت بر عملکرد حکومت بود. گفتمان اندیشه سیاسی محلاتی در این رساله حول سه محور اساسی شکل گرفته است: تحدید قدرت، قدرت ملت و دیانت و عقلانیت هر یک از مولفه‌های سه‌گانه فوق دارای عناصری می‌باشند که از ترکیب و هم‌پوشانی آنها با یکدیگر می‌توان به ماهیت و ذات هر مولفه پی برد. در مجموع این مولفه‌ها دارای یازده عنصر اساسی می‌باشند. این مقاله با رویکرد تاریخی وتحلیلی در تلاش است تا وجوه مختلف اندیشه‌های سیاسی محلاتی را در دفاع از جنبش مشروطه‌خواهی ایران تبیین نماید.

The Main Points of Political Thought of Sheikh Isma’il Mahallati in Constitutionalism Discourse

Sheikh Ismail Mahallati, known as a modernist scholar in Najaf, supported and defended the constitution with the beginning of the constitutional movement and after its establishment in Iran, along with other prominent scholars of that seminary, such as Akhund Khorasani, Mazandarani, Naeini and Tehrani. Coinciding with the establishment of the first term parliament and about a year before of Naini’s book Tanbihalummah and Tanzihalmellah, he wrote a treatise entitled Leali alMarbutah in the Necessity of the Constitution, all of which was in defense of the Constitution and in response to its religious opponents. Sheikh Ismail Mahallati’s main concern was how to overthrow the authoritarian regime and then control and monitor the government’s performance. The discourse of local political thought in this treatise is formed around three basic axes: limiting the power, power of the nation and religion and rationality. Each of the above three components have elements that can be combined to overlap the nature of each component. In total, these components have eleven basic elements. With a historical and analytical approach, this article seeks to explain various aspects of neighborhood political thought in defense of the Iranian constitutional movement.