اصل مستند، مستدل و موجّه بودن آرای دیوان عدالت اداری و مراجع شبه ‌قضایی با بررسی رویه قضایی

اصل مستند، مستدل و موجّه بودن آرای دیوان عدالت اداری و مراجع شبه‌ قضایی یکی از عناصر مهم دادرسی عادلانه و منصفانه به‌ شمار می‌آید. با توجه به اینکه تصمیمات اداری با منافع عمومی پیوند خورده است، اعمال این اصل در تصمیمات و آرای صادره از این مراجع و همچنین نظارت دیوان عدالت اداری به عنوان یک نهاد قضایی بر آرای صادره از این مراجع می‌تواند موجبی برای ارزیابی عملکرد حاکمیت و نهاد دادگستری در برابر وجدان عمومی جامعه باشد. با بررسی رویه قضایی مراجع شبه‌قضایی و دیوان عدالت اداری به‌نظر می‌رسد که توجه به اصول دادرسی منصفانه به‌طور اعم و نظارت بر مستدل و مستند بودن آرا و تصمیمات به‌طور اخص هنوز جایگاه شایستۀ خود را پیدا نکرده است. اگرچه در پاره‌ای موارد در رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری به این مبانی و اهمیت آن اشاره‌هایی شده است، اما در مراجع شبه‌قضایی این موضوع چندان مطمحِ نظر نبوده است. به‌علاوه، این موضوع در رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری نیز هنوز به جایگاه واقعی خود دست پیدا نکرده است و با توجه به فراگیر بودن امر دادرسی منصفانه در نظام‌های حقوقی، این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. در این مقاله به بررسی جایگاه اصل مستدل، مستند و موجّه بودن آرای دیوان عدالت اداری و مراجع شبه‌ قضایی در رویه قضایی می‌پردازیم.

the principle of reasoning, documenting, and justifying the opinions of quasi-judicial authorities by examining judicial procedure

the principle of documenting, reasoning, and justifying the opinions of quasi-judicial authorities is one of the elements of a fair trial. given that administrative decisions are linked to the public interest, the application of this principle in decisions and rulings issued by these authorities, as well as the oversight of the court of administrative justice as a judicial body on the rulings issued by these authorities, can be necessary to evaluate the performance of the government and the judiciary against the public conscience of society. examining the judicial procedure of quasi-judicial authorities and the court of administrative justice, it seems that paying attention to the principles of a fair trial in general and monitoring the reasoning and documenting of opinions and decisions in particular, has not yet found its proper place. these principles and their importance have been mentioned in the jurisprudence of the court of administrative justice, but this issue has not been considered by the quasi-judicial authorities. this issue has not yet reached its true place in the jurisprudence of the court of administrative justice, and this issue has become more and more important due to the pervasiveness of fair trials in legal systems.