نگاهی انتقادی به عملکرد تقنینی ایران در مورد مسئولیت مدنی دولت خارجی در اعمال تحریم

در حقوق ایران قوانین متعددی در زمینه مسئولیت دولت‌‌های خارجی به دلیل نقض حقوق بین‌‌الملل، وضع شده است. برخی از این قوانین به منظور استیفای حقوق ملت ایران و حمایت دیپلماتیک و برخی دیگر به منظور اقدام متقابل در برابر نقض مصونیت قضایی و اجرایی توسط دولت خارجی و همچنین تعیین مرجع صالح برای طرح دعوی و مسائلی از این دست، وضع شده است. با اعمال تحریم‌‌های متعدد علیه ایران و آثار زیان‌‌بار آن‌‌ بر بخش‌‌های مختلف اقتصادی و خدمات عمومی کشور، بررسی ظرفیت قانونی ایران در مورد مسئولیت دولت خارجی لازم می‌‌نمود. در این پژوهش عملکرد تقنینی ایران با رویکرد تحلیلی، به هدف شناسایی ظرفیت قانونی ایران در خصوص مسئولیت دولت خارجی بررسی و سپس خلاهای موجود در قوانین مورد اشاره مطرح می‌‌شود. این بررسی نشان می‌‌دهد که این قوانین غالباً فاقد دقّت کافی، بدون ابتنا بر نظرات کارشناسی و رعایت اصول قانون‌‌نویسی نگارش شده‌‌اند؛ لذا تجمیع این قوانین که گاه دارای موضوعات یکسان است در یک قانون منسجم و نگارش مواد با دقّت کافی با لحاظ موازین حقوق بین‌‌الملل و نه صرفاً به هدف واکنش سریع به اقدامات یک دولت خارجی مورد نیاز است.

critical review of iran’s legislative performance on the civil liability of foreign state imposing sanctions

in iranian legal system, several acts have been enacted on the liability of foreign state for violating international law. some of these acts have been enacted in order to protect the rights of the iranian people and diplomatic support, and others in order to make counter measure against violation of immunity from jurisdiction and enforcement ‎by a foreign state, as well as to determine the competent court to file lawsuits and similar issues. in this study, iran’s legislative performance in the mentioned issues with an analytical approach, in order to identify iran’s legal capacity regarding the responsibility of the foreign state is examined and then the gaps in the mentioned laws are discussed. a study of the various acts in this field shows that these acts are often written without proper notice to sufficient accuracy, expert opinions and principles of legislation. therefore, it is needed to consolidate these acts, which mainly have the same subjects, into a coherent act with sufficient scrutiny in writing articles, considering international law, and without mere quick reactionary approach to foreign state’s measures.