مطالعۀ تطبیقی تقلب نسبت به قانون در حقوق موضوعه و فقه اسلامی با تاکید بر حکم حیله

مسئلة تقلب نسبت به قانون و آثار آن، هم در حقوق داخلی و هم در حقوق بین‌الملل خصوصی، یکی از مباحث چالشی است که در بارة آن دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد، از جمله در حقوق بین‌الملل خصوصی این پرسش اساسی وجود دارد که آیا می‌توان به استناد تقلب، از اجرای قانون خارجی خودداری کرد؟ در حقوق ایران، ماده‌ای قانونی که حکم تقلب را به صراحت بیان کرده باشد وجود ندارد، پس قاضی در مواجهه با پدیدة تقلب، ناگزیر باید به استناد اصل یکصد‌و‌شصت‌و‌هفتم قانون اساسی، به منابع معتبر یا فتاوای معتبر فقهی (شریعت و فقه اسلامی) مراجعه و حکم مسئله را دریافت کند. بحث حیله از جمله مباحث فقهی است که  ‌می‌تواند تا اندازه‌ای مستند تعیین حکم تقلب قرار گیرد.. نویسنده در این مقال، پس از اشاره به تقلب در حقوق عرفی و تبیین حیله در فقه اسلامی، به مقایسة موضوعی و حکمی این دو مفهوم پرداخته و در تلاش برای  اصطیاد حکم تقلب از حکم حیله، به این نتیجه رسیده است که با استناد به حیله، نمی‌توان برای تقلب حکم و‌احدی را در نظر گرفت، بلکه بسته به انواع مختلف عمل متقلبانه، احکام متفاوتی بر تقلب حاکم خواهد بود

a comparative study on cheating the law in positive law and islamic jurisprudence; with an emphasis on the verdict of trickery

one of the most controversial issues about which there are different ideas is the issue of cheating the law and its effects in both domestic law and private international law. in iranian law, there is no a legal article that explicitly states the verdict of cheating, so the judge in the face of cheating, based on principle one hundred and sixty seven of the constitution, must refer to valid sources or jurisprudential fatwas (sharia and islamic jurisprudence) and rule. one issue that can be documented to some extent is the issue of trickery. in this article, after mentioning cheating in customary law and explaining trickery in islamic jurisprudence, the author compares these two concepts thematically and jurisprudentially, and in an attempt to infer the verdict of cheating from the verdict of trickery, concludes that according to the issue of trickery, it is impossible to consider one verdict for cheating, but depending on the different types of cheating, various verdicts will be ruled on cheating.