معیار کارآمد اقناع قاضی

حقوق اثبات دعوا به عنوان جزئی از فرایند دادرسی،  به مسائلی از جمله نحوه و میزان قناعت وجدان لازم قاضی در مواجهه با ادله جهت اثبات ادعا در جریان دادرسی می‌پردازد. ممکن است اقناع حاصل از برخی ادله مفروض باشد و قانون آن را بر وجدان دادرس تحمیل نماید. در این صورت پرداختن به معیار اقناع فاقد موضوعیت است. در مقابل گاهی قاضی آزادی بیشتری در حصول اقناع واقعی دارد. در این صورت لازم است معیاری کارآمد برای تحقق این اقناع مشخص شود. این معیار  بیانگر میزان یقین لازم برای احراز صحت ادعا است. موضوع مذکور در کشورهای حوزه‌ کامن‌لا بیشتر مورد توجه قرار گرفته، اما در ایران و کشورهای حوزه‌ حقوق نوشته عمدتاً به تشخیص قاضی واگذار شده یا به ارائه‌ معیارهای کلی اکتفا گردیده است. با سنجش میزان کارآمدی این معیارها از حیث تاثیرگذاری بر رفتار انسان‌ها و نیز نحوه‌ توزیع بهینه‌ خطاهای احتمالی اثبات دعوا با توجه به معیارهای مذکور، می‌توان استدلال کرد که از یک سو، برخلاف تصوّر رایج، پذیرش معیارهای چندگانه به جای وحدت معیار می‌تواند راهکاری کارآمد محسوب گردد و از سوی دیگر،  برخی  معیارها از جمله معیار موسوم به «ظنّی» کارآمدی بیشتری دارند.

Efficient Standard of Proof

One of the main functions of evidence law is to demonstrate the applicable standard of proof. In some kinds of evidence, it is not the case because fact finders make decisions according to the probative value of the evidence. In other pieces of evidence, there may be a need to find a standard. Lawyers trained in common law systems often enquire about the applicable standard of proof but in civil law countries and particularly Iranian law it depends on the discretion of judges and there are no clear rules. Instead, factfinding standards are based on some general principles. In commonlaw systems, the standard of proof requires in ordinary civil cases the party who bears the burden of proof to establish by a &preponderance of the evidence&. In some other civil cases &Clear and convincing& evidence is the main standard and in criminal cases &Beyond all reasonable doubt&. By using normative considerations of efficiency, on the one hand, we may argue and propose that as the main principle, multiple standards are more efficient and will better align decisionmaking with factfinding goals than using a unique standard and on the other hand, the preponderance of the evidence and clear and convincing evidence may be regarded as main standards.