حل و فصل اختلافات قراردادهای تجاری بین المللی از طریق میانجیگری-داوری با تاکید بر نظام حقوقی ایران

یکی از روش‌های ترکیبی و یکپارچه حل‌وفصل اختلافات میانجیگری-داوری است که از یک‌سو مزیت فرایند منعطف، غیر قضایی و مذاکره محور میانجیگری و از سوی دیگر، مزیت قطعیت روش داوری را در قالب یک فرایند واحد رسیدگی (و نه به‌صورت روش‌های جداگانه) دربردارد. در این نوشتار، این شیوه حل و فصل اختلافات  از منظر نظام‌های حقوقی معتبر ماهیت شناسی شده و رویکرد مراکز مهم حل‌وفصل اختلافات دنیا در این خصوص تحلیل‌ گردیده و فرصت‌ها و چالش‌های اتخاذ این روش در قراردادهای بین‌المللی از منظرهای حقوقی، اقتصادی و مدیریتی تحلیل شده است. علیرغم اینکه میانجیگری-داوری به لحاظ اقتصادی کاراتر بوده و به لحاظ مدیریتی نیز به دلیل انعطاف‌پذیری، کنترل بیشتری بر فرایند به طرفین اعطا می‌کند، اما در خصوص اجرای توافقات حاصل از این روش،  فروض و چالش‌هایی وجود دارد که در این مقاله به  آن پرداخته شده است . در پرتو نظام حقوق داوری داخلی و بین‌المللی ایران، در فرضی که دریک فرایند واحد میانجیگریداوری، طرفین در همان مرحله میانجیگری اختلافات خود را حل نمایند و پروسه داوری شروع نشود، امکان اینکه توافق مزبور به‌صورت رای داوری مبتنی بر رضایت صادر شود و میانجی صرفاً جهت تبدیل توافق طرفین به رای داوری تغییر نقش دهد، موجب عدم امکان بهره‌مندی این روش از حمایت‌های قانونی از داوری در اجرای رای ازجمله کنوانسیون نیویورک خواهد شد.

Med-Arb in International Commercial Contracts (with Focus on Iran’s Legal System)

MedArb is one of the hybrid and integrated dispute settlement mechanisms which embodies flexibility, nonjudicial and negotiateoriented benefits of &mediation& and finality advantage of &arbitration& simultaneously and in a single process. In this article, medarb nature is identified through a comprehensive comparative legal study including major legal systems and procedural rules of leading dispute settlement institutions. Opportunities and challenges of adopting medarb in terms of legal, economic and managerial perspectives is analyzed. Although this method provides parties with a huge flexibility, control over the process and great efficiency (in relation to other dispute settlement mechanisms), some serious challenges regarding enforcement of awards in international contracts exist. In light of International Commercial Arbitration Act of Iran and Civil Procedure Code (regarding domestic arbitration rules), in case that parties reach agreement in the first phase (mediation), it is not possible that mediator only serve as arbitrator so that be powered to change the mediation agreement into an arbitral award. However, if parties fail to reach agreement in the first phase and arbitration initiates accordingly, their settlement in this stage can be regarded as consent award and be subject to benefits of enforcement of international arbitration awards.