چگونگی عدم تحقق معمای خست در جامعۀ اسلامی از دیدگاه قرآن کریم

یکی از مباحث اقتصاد کلان، معمای خست می‌باشد. کینز در این معما نشان داد که پس‌انداز بیشتر، همواره مفید نیست. یعنی در شرایط رکودی (کمتر از رشد بالقوه) و با فرض تبعیت سرمایه‌گذاری از درآمد ملی، پس‌انداز بیشتر موجب پس‌انداز حتی کمتر از مقدار اولیه آن می‌شود. از سوی دیگر آموزه‌های اسلامی، مسلمانان را از زیاده‌روی در مصرف بر حذر می‌دارد و تاکید بر قناعت دارد. بدین ترتیب به‌طور بالقوه این شبهه ضد اسلام وجود دارد که آموزه‌های اسلامی با دعوت مسلمانان به قناعت عملاً جامعه اسلامی را از رشد اقتصادی باز می‌دارد. این مقاله با روش تحقیق تحلیلی- تفسیری به بررسی آموزه‌های قرآنی در زمینه معمای صرفه‌جویی و چگونگی وقوع آن در جامعه قرآنی می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد با تدقیق در مفاهیم اقتصادی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در اقتصاد متعارف و بررسی رویکرد قرآنی آن، درمی‌یابیم دعوت اسلام به قناعت در سطح فردی منجر به کاهش مصرف در سطح کلان نمی‌شود و در واقع به معنای مصرف قوام یا بهینه و پس‌انداز در مفهومی گسترش‌یافته است. همچنین الگوی قرآنی مصرف قوام به‌عنوان الگوی بهینه تخصیص منابع از طریق انفاق، زکات، خمس، صدقه، قرض‌الحسنه موجب افزایش مصرف دیگران در سطح کلان می‌شود و با سوق دادن صرفه‌جویی‌ها به مصرف دیگران و سرمایه‌گذاری در مفهوم قرآنی و گردش مال در اقتصاد زمینه‌ای برای تحقق معمای خست در جامعه اسلامی باقی نمی‌گذارند.