شناسایی و اولویت‌بندی روش‌های تامین مالی مناسب در مساجد جمهوری اسلامی ایران

مساجد نه‌تنها دارای نقش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستند بلکه دارای جنبه اقتصادی نیز هستند. پژوهش حاضر با شناسایی و اولویت‌بندی روش‌های تامین مالی مناسب در مساجد، به شناسایی این اولویت‌ها پرداخته و با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه با افراد خبره در این زمینه، به احصای معیارهای مطلوب تامین مالی آن پرداخته است. تحقیق موردنظر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش «تحلیلی- توصیفی» و مبتنی‌بر مستندات و کسب نظر خبرگان است. شناسایی روش‌ها و معیارها براساس روش تحلیل مضمون صورت پذیرفت؛ سپس در گام بعدی به کمک پرسشنامه‌های مقایسه زوجی و براساس روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، اولویت‌بندی روش‌ها و معیارها انجام گرفت و درنهایت پاسخ‌ها توسط روش میانگین هندسی تلفیق‌شده و تحلیل گردیدند. نتایج پژوهش، معیارهای؛ افزایش مشارکت مردمی، تعامل صحیح با حاکمیت، افزایش کارایی بودجه‌ای، تناسب با شان و جایگاه مسجد و تطابق با فقه امامیه را به‌عنوان معیارهای این حوزه نشان داده و نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و اولویت‌بندی معیارها، بیانگر آن است که در بین معیارهای مطرح‌شده، به ترتیب: افزایش مشارکت مردمی، تناسب با شان و جایگاه مسجد، افزایش کارایی بودجه، تعامل صحیح با حاکمیت و تطابق با فقه امامیه بیشترین اهمیت را دارند. براساس همین پژوهش، در بین روش‌های تامین مالی مطلوب در مساجد از منظر ابزارها، به ترتیب؛ ابزارهای مردم‌پایه، ابزارهای مبتنی‌بر فناوری مالی، ابزارهای غیرانتفاعی تجهیز منابع، ابزارهای انتفاعی تجهیز منابع و ابزارهای مبتنی‌بر سرمایه‌گذاری بیشترین اهمیت را دارند که نشان‌دهنده نقش موثر مردم در تامین مالی مساجد است. از حیث فعالیت‌های درآمدی نیز فعالیت‌های درآمدزای مسجد، موسسات خیریه، سازمان‌های عمومی غیردولتی، نهادهای نظامی و کمک‌های دولتی، بیشترین اهمیت را در تامین مالی مساجد دارند.

identifying and prioritizing suitable financing methods in mosques of the islamic republic of iran

mosques not only have political, social and cultural roles, but also have an economic aspect. this research focuses on identifying and prioritizing suitable financial methods for mosques, exploring these priorities through library studies and expert interviews in the field. the study adopts an applied objective and an analytical-descriptive method based on documentation and expert opinions. methods and criteria were identified based on the theme analysis method; then, in the next step, the methods and criteria were prioritized with the help of paired comparison questionnaires and based on the analytical hierarchy (ahp) method, and finally the answers were combined and analyzed by the geometric mean method. the research findings indicate criteria such as increasing public participation, proper interaction with governance, enhancing budget efficiency, alignment with the status and dignity of mosques, and conformity with imamia jurisprudence. among these criteria, the highest importance, in order, is given to increasing public participation, alignment with the status and dignity of mosques, enhancing budget efficiency, proper interaction with governance, and conformity with islamic jurisprudence. based on this research, among the preferred financial methods for mosques in terms of tools, the most important are grassroots tools, technology-based financial tools, non-profit resource provisioning tools, for-profit resource provisioning tools, and investment-based tools, highlighting the effective role of the community in mosque financing. in terms of revenue-generating activities, mosque income-generating activities, charitable institutions, non-governmental public organizations, military entities, and governmental aids hold the highest importance in financing mosques.