بررسی قاعده غرر در «قراردادهای بین‌المللی نفتی»

قراردادهای بین‌المللی نفتی فی‌مابین کشورهای صاحب منابع نفت‌وگاز و شرکت‌های بین‌المللی نفتی منعقد می‌گردد؛ تا این شرکت‌ها منابع مالی، فناوری و دانش مدیریت خود را برای بهره‌برداری از این منابع به‌کار گیرند و درازای آن، از بخشی از تولیدات میدان منتفع می‌‌شوند. بدیهی است در غالب موارد، به دلیل تنوع و گستره عملیات لازم، فراز و نشیب قیمت ها، رفتارهای خاص مخزن و به‌طور خلاصه وجود ریسک های فنی و مالی، مقدار دقیق سرمایه‌گذاری لازم برای رسیدن به سطح تولید موردنظر و نهایتاً مقدار تولید میدان دقیقاً قابل‌تعیین نیست. ازاین‌رو به‌نظر می‌رسد، این عقود غرری بوده و صحت آن محل تردید است. برای بررسی این فرضیه، از مطالعه پژوهش های پیشین روشن شد، ملاک غرری بودن معاملات وجود خطر و جهل منجر به اختلاف است که عرفاً قابل مسامحه نباشد. سپس این ملاک با ویژگی های خاص قراردادهای بین‌المللی نفت تطبیق داده شد. نتیجه اینکه علم اجمالی ناشی از به‌کاربردن ابزارهایی مدیریت ریسک در این قراردادها (مانند فرمول های تعیین قیمت، شرط تعدیل و تعیین استانداردهای مشخص برای اجرای عملیات) برای دور کردن غرر از این عقود کفایت می‌کند؛ به‌عبارت‌دیگر، عرف حرفه ای فعالان صنعت نفت‌وگاز، در این قراردادها باوجود علم اجمالی نسبت به آینده، ریسک ها و خطرات احتمالی را قابل مسامحه و چشم پوشی می داند و درنتیجه حکم کلی بطلان قراردادهای بین‌المللی نفت به دلیل غرری بودن آن موردقبول نیست.

qarar in international oil and gas contract

international petroleum contracts (ipcs) has been made between host countries (hcs) and international oil companies (iocs). by this kind of contracts, iocs provide financial resources, technology and management necessary for oil and gas fields’ development and benefit from the produced oil and gas. needlaess to say, due to various and broad operations, unpredictable increase and decrease in market prices, unforeseeable rservoire behavior, and in one word, because of major technical and financial risks, there is a great uncertainty in both sides of the contract, the amount and conditions of investment and outcomes. from the islamic jurisprudence viewpoint, those risks would cause “qarar” and affect the validity of contract. for reviewing abovementioned hypothesis, first, the precedent studies has been examined and the consequent is only those uncertainties that may lead to dispute from commom sense view would enter “qarar” into the contract. after that, this measuremen is applied to the ipc’s contents. at the end, it is concluded that it is not necessary for parties to know every aspect of the contract and its outcome in full and they could put the contract out of the “qarar” area by implementing risk management tools such as price formulas, adjustment terms and industrial standards. in other word, according to the oil and gas professionals’ course of conduct such risks could be waived and consequently, the common risks of these contracts can not affct their validity totally.