تحلیل فقهی توافق بازخرید موسوم به ریپو

اصلی‌ترین ابزار عملیات بازار باز، «ریپو» است. در این ابزار فروشنده (مثلاً بانک تجاری)، اوراق بهادار را در قبال دریافت ثمن به مشتری (مثلاً بانک مرکزی) فروخته و مشتری تعهد می‌دهد که در سررسید همان اوراق فروخته ‌شده را بازخرید کند. در این مقاله این ابزار در مقام نظر و اجرا مورد تحلیل و واکاوی فقهی قرار گرفت. در مقام نظر چهار شبهه بیع‌العینه، شرط خلاف مقتضای عقد، عدم تطابق اراده ظاهری با اراده واقعی و دو بیع در بیع واحد بررسی شد و ذیل هریک دیدگاه‌های تحقیقات پیشین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در مقام اجرا نیز مصوبه شورای فقهی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تحلیل و بررسی شد. یافته‌های پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و نشان می‌دهد در مقام نظر و ثبوت از بین چهار شبهه مذکور صرفاً اشکال خلاف مقتضای عقد با نگاه غیرمشهور (شمول عرض خاص ذیل مقتضای ذات عقد) بر ریپو وارد است و سایر شبهات قابل پاسخ است. اما با نگاه مشهور اشکالی بر آن وارد نیست. اشکالاتی که محققین وارد کردند قابل پاسخ است؛ بدین‌نحو که ریپو از نظر ماهوی با بیع‌العینه و دو بیع در بیع واحد تفاوت دارد و اراده ظاهری طبق مصوبه شورای فقهی بیع است و اصل نیز تطابق اراده ظاهری و اراده واقعی است و شرط بازخرید خلاف مقتضای اطلاق عقد است و باطل نیست. در مقام اجرا و اثبات باید به چند نکته توجه کرد که اصلی‌ترین آن رفع ارتکاز ذهنی طرفین معامله به سبب اعمال علی‌الدوام اختیار معامله در توافق بازخرید منطبق با شریعت است.

jurisprudential analysis of the repurchase agreement called repo

the main tool of open market operations is repo. in this tool, the seller sells the bonds to the customer in exchange for a price, and the customer promises to repurchase the same bonds at maturity. in this article, this tool was analyzed and jurisprudentially in terms of opinion and implementation. in view of the four suspicions of al-aineh sale, the condition contrary to the requirements of the contract, the incompatibility of the apparent will with the real will and two sales in a single sale were examined and under each of the various perspectives of previous research were analyzed. in the executive position, the decision of the jurisprudential council of the c.b.i was analyzed . the findings, which has been done by descriptive-analytical method, show that in the position of opinion and proof, among the four mentioned doubts, only forms contrary to the requirements of the contract with an unpopular view are included in the repo. but with the famous view, there is nothing wrong with it. the problems introduced by the researchers can be answered; the repo is fundamentally different from the actual sale and two sales in a single sale, and the apparent will is according to the decision of the jurisprudential council of sale, and the principle is the conformity of the apparent will and the real will, and the condition of redemption is contrary to the contract in the position of execution and proof, several points should be considered, the most important of which is the elimination of the mental concentration of the parties to the transaction due to the continuous exercise of the transaction authority in the repurchase agreement in accordance with sharia.