تحلیل فقهی اقتصادی مبانی، اصول و چارچوب کلان نظام پولی اقتصاد اسلامی

در طول تاریخ، علم اقتصاد ازلحاظ نظری سه سوال مبنایی و مرتبط با یکدیگر در حوزه پول وجود داشته است که هر نظریه پولی سعی کرده پاسخ های مناسب برای آنها ارائه کند. این سه سوال عبارت‌اند از:1 پول چیست؟ 2 منشا پول چیست یا چگونه وارد جامعه می‌شود؟ 3 پول چگونه ارزش به‌دست می‌آورد یا آن را از دست می‌دهد؟؛ در اقتصاد متعارف دو نحله و مکتب پولی «متالیست ها (فلزگرایان[i])» و «چارتالیست ها[ii]»، سعی کرده اند با مبانی و اصول نظری خویش به این سوالات پاسخ دهند. در این مقاله سعی شده است با استفاده از مبانی، اصول و چارچوب کلان نظام پولی اسلامی از منظر اقتصاد اسلامی به این سوالات پاسخ داده شود. بدین‌منظور ابتدا با استفاده از روش های معتبر فقهی اعم از فقه معاملات و فقه نظام مبتنی‌بر چارچوب اقتصاد اسلامی، مبانی، اصول و چارچوب کلان نظام پولی اسلام تبیین شده و سپس با توجه به آنها به سوالات مذکور پاسخ داده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که در نظام پولی اسلامی، اولاً هرآنچه که بتواند وظایف پول را ایفا کند و از نظر مردم (عرف) مورد قبول واقع شود، می تواند نقش پول را در نظام اقتصادی ایفا نماید ولی حکومت اسلامی حسب وظیفه و جایگاهی که دارد، در صورت انحراف مصادیق پول از شروط و موازین شرعی، تایید و اعتبار خویش را از پول الغا می نماید؛ ثانیاً در خصوص ارزش پول، باید گفت که پول یا باید ارزش ذاتی داشته یا مابه‌ازاء ارزشمندی در عالم واقع داشته باشد تا با اصول و مبانی نظام پولی تطابق داشته و بتواند در مقام مبادلات و معاملات مورد استفاده قرار گیرد.1. metallists2. chartalists

A Jurisprudential and Economic Analysis of the Foundations, Principles and General Monetary System of Islamic Economics

Throughout the history of economics there have theoretically been three fundamental and interrelated questions in the field of money: 1) What is money 2) What is the source of money or how does it enter society? 3) How does money gain or lose value? In conventional economics, the two branches of monetary school, namely metallism and chartalism have tried to answer these questions using their theoretical foundations. In this article, we have tried to answer the questions from the perspective of the principles and general framework of the Islamic monetary system. For this purpose, first, with the help of valid jurisprudential methods including transactional jurisprudence and systemic jurisprudence based on the framework of Islamic economics, the principles and general framework of the Islamic monetary system are explained and then the above questions are answered.   The research results show that in the Islamic monetary system, firstly, anything that can fulfill the functions of money and wins people’s acceptance can play the role of money, but in case of deviations of the instances of money from Sharia, the Islamic government is bound to revoke its approval. Secondly, concerning the value of money, it should be said that money must either have intrinsic value or some valuable extrinsic equivalent in order to comply with the principles and foundations of the monetary system and be used in transaction.