اصول حاکم بر اعتباری‌سنجی در مدیریت‌ ریسک‌‌اعتباری بانکداری ‌اسلامی از نگاه قرآن

ریسک‌‌اعتباری در بانکداری زیانی است که در اثر تاخیر یا نکول گیرنده تسهیلات در عمل به تعهدات خود در موعد مقرر ایجاد می‌گردد و به عنوان یکی از مهم‌ترین ریسک‌های صنعت بانکداری می‌باشد. یکی از عوامل مهم ایجادکننده ریسک‌‌اعتباری در بانک‌ها، عدم توجه کافی و اعتبار‌سنجی نامناسب مشتریان است. یعنی تسهیلات در اختیار کسانی قرار داده می‌شود که صلاحیت لازم را نداشته و لذا عمداً یا سهواً از بازپرداخت تسهیلات بازمانده یا امتناع می‌کنند. این پژوهش قرآنی از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و آیاتی از قرآن ‌کریم که به تبیین جایگاه و اهمیت مال و شرایط تصرف در مال و شخصی که می‌خواهد مالی را در اختیار گیرد پرداخته‌اند و بنیاد روش تفسیر موضوعی و به مدد موضوع‌شناسی اقتصاد مالی، مورد بررسی و تدبر قرار گرفته است. سوال اصلی این پژوهش این است که آیات ‌قرآن در نفی ریسک ‌اعتباری بر چه اصولی تاکید داشته و بر وجود چه ویژگی‌هایی در شخص وام‌گیرنده جهت دریافت تسهیلات دلالت ‌دارند؟ برای پاسخ‌دهی به این پرسش، فرضیه ما این است که از نظر قرآن ‌کریم، اصول لزوم رعایت عدالت اجتماعی، خلیفه اللهی انسان، لزوم وفای به عهد، لزوم حاکمیت اخلاق اسلامی بر بازار مالی مسلمانان، قوام جامعه بودن اموال، لزوم استفاده صحیح از اموال و ندادن مال به سفیه و اصل لاضرر در معاملات و روابط مالی، باید جهت‌دهنده رفتار بانکداری‌ اسلامی در حوزه مدیریت ‌ریسک‌اعتباری باشد که به دلالت التزامی بر اعتبار‌سنجی دقیق مشتریان با هدف کاهش ریسک‌اعتباری اشاره دارد. یافته‌های پژوهش به طور کامل موید این فرضیه‌ها بود.

Principles Governing Credit Rating in Islamic Credit Risk Management from the Perspective of the Qur'an

Credit risk in banking is a loss resulted from the borrower's delay or default in fulfilling his obligations in maturity. Credit risk is one of the most important risks of banking and inadequate attention to loan applicants' credit validation is one of the major factors of it. This means that the loans are granted to those who are not qualified and so they refuse to repay them either intentionally or unintentionally. In this study we have selected some verses from the Holy Quran which describe the role, importance, conditions of acquisition, and personal characteristics of a person who wants to take an asset. The research method is descriptiveanalytical and has tried to extract critical components from the Quran for the assessment of credit risk by adopting a thematic interpretation approach and by referring to the related interpretations.The main research question is the principles that the Quran dictates for removing the credit risk and for assessing the borrower’s characteristics when he applies for a loan. To respond to these questions, our hypothesis is that in terms of the Holy Quran, seven principles are determinative in Islamic banking behaviors, namely the necessity of social justice, the recognition of humans as divine caliph,  the necessity of fulfilling one's promise, the necessity of rule of Islamic ethics in Islamic financial market, consistency of the property, necessity of proper use of the property and not handing it in to the feebleminded people, and finally the principle of not inflicting damage on trade and financial deals. The results of the study confirmed the hypotheses.