شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر رهبری هوشمند مدیران مدارس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی

مدیریت و رهبری در آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان نظام آموزشی، از اهمیت وافری برخوردار است. با این حال سبک‌های رهبری قدیمی دیگر جوابگوی محیط آشفته و پرهرج و مرج پیش رو نیستند لذا هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر رهبری هوشمند مدیران مدارس می‌باشد. ایﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻈﺮ روش آمیخته (کیفی-کمی) است. جامعه آماری در بخش کیفی را خبرگان دانشگاهی، حوزه مدیریت آموزش و پرورش و مدیران مدارس تشکیل می‌دهد که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، 23 نفر انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کمی را مدیران مدارس شهرستان ایلام به تعداد 192 نفر تشکیل می‌دهند که 128 نفر از آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و به استناد فرمول کوکران انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی، مصاحبه و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته عوامل موثر بر رهبری هوشمند مدیران مدارس با 66 گویه می‌باشد. روایی ابزار به روش قضاوتی مورد تایید قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/87 به دست آمد که نشان دهنده پایایی مناسب پرسشنامه بود. یافته‌های تحلیل کیفی منجر به شناسایی 66 گویه شد. در بخش کمی به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتایج نشان داد که 8 عامل هوش عقلایی و عاطفی، توانایی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری درست، توانایی ایجاد هماهنگی و برقراری ارتباط موثر، توانایی اجرایی بالا، توانایی شناسایی منابع درآمدی، توانایی تخصیص منابع و کنترل هزینه، آینده‌نگر بودن و توانایی کنترل بحران و توانایی مدیریتی از مهم‌ترین عوامل موثر بر رهبری هوشمند مدیران مدارس است. بر اساس نتایج می‌توان نتیجه گرفت که رهبری هوشمند در مدارس نیازمند داشتن مهارت‌هایی زیادی مانند مهارت‌های برنامه‌ریزی و تصمیم گیری، کنترل بحران و داشتن توانایی‌های مدیریتی در سطح بالا می‌باشد. 

identifying and analyzing the factors affecting the intelligent leadership of school principals using exploratory factor analysis

management and leadership in education as one of the pillars of the educational system is of great importance. however, the old leadership styles are no longer responsive to the chaotic environment ahead, so the purpose of this study is to identify and analyze the factors affecting the intelligent leadership of school principals. this study is a mixed method research (qualitative-quantitative). the statistical population in the qualitative section is made up of university experts in the field of educational management and school principals, 23 people of whom were selected using the snowball sampling method. the statistical population in the quantitative section consists of 192 school principals of ilam county,128 of whom were selected using simple random sampling method and based on cochran’s formula. the data collection tool in the qualitative part is interview and in the quantitative part, the researcher-made questionnaire on factors affecting the intelligent leadership of school principals with 66 items. the validity of the instrument was confirmed by judgmental method and cronbach’s alpha coefficient equal to 0.87 was obtained, which indicated the appropriate validity of the questionnaire. the findings of qualitative analysis led to the identification of 66 items. in the quantitative part, exploratory factor analysis was used to analyze the data. the results showed that 8 factors of: rational and emotional intelligence, ability to plan and make the right decision, ability to coordinate and communicate effectively, high executive ability, ability to identify revenue sources, ability to allocate resources and control costs, foresight and crisis management ability, and managerial ability are the most important factors affecting the intelligent leadership of school principals. based on the results, it can be concluded that intelligent leadership in schools requires many skills such as planning and decision making skills, crisis management, and having high-level managerial skills.