پایش تغییرات مقدار و دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نیشکر در مزارع شرکت کشت و صنعت دهخدا

آبیاری در مناطق گرم و خشک امری است اجتناب‌ناپذیر و اغلب راهبردهای آبیاری در مناطق فاریاب به‌صورت دور ثابت و عمق آب آبیاری متغیر یا دور متغیر و عمق آب آبیاری ثابت است. در سال های اخیر به دلیل شرایط اقلیمی و منطقه ای مربوط به تخصیص آب در مزارع شرکت کشت و صنعت نیشکر دهخدا، راهبرد دور و عمق آب آبیاری متغیر اعمال شده است. بدین منظور، پژوهش حاضر برای تعیین مناسب ترین دور و عمق آب آبیاری در این کشت و صنعت در بازه ی زمانی 1401-1399 انجام شد. با توجه به کشت واریته های مختلف نیشکر در این شرکت، سه واریته cp69-1062، cp73-21 و irc-99 که به ترتیب بیشترین سطح زیر کشت را دارا می باشند، انتخاب شد. بدین ترتیب که ده مزرعه 23 هکتاری به‌صورت تصادفی در این سه سال انتخاب و تحت بررسی قرار گرفت. شش، سه و یک مزرعه به ترتیب از رقم های cp69-1062، cp73-21 و irc-99 در نظر گرفته شد. دور و عمق آب آبیاری از ماه خرداد تا شهریور که در برگیرنده ی 80 درصد رشد گیاه و بخش اعظمی از نیاز آبی گیاه است، اعمال شد. همچنین عملکرد و اجزای عملکرد شامل ارتفاع گیاه، تعداد ساقه در هکتار، درصد پل، بریکس و درصد شکر سفید تعیین و برای مزارع مورد پایش در ارقام مختلف به روش آماری t-test مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد خصوصیات کمی نیشکر بین سه سال موردمطالعه اختلاف آماری معنی دار داشت (p-value≤0.01). عملکرد نیشکر در سال های دوم و سوم به ترتیب 66 و 82 درصد نسبت به سال اول کاهش یافت (p-value≤0.01). خصوصیات کیفی نیشکر مانند درصد پل، بریکس، خلوص و درصد شکر سفید در سال دوم نسبت به سال اول به ترتیب 25، 18، 9 و 29 درصد کاهش داشت (p-value≤0.01) ولی مقادیر این پارامترها در سال سوم نسبت به سال نخست اختلاف معنی دار نداشت. مقدار آب آبیاری در سال سوم به‌طور متوسط 10814 مترمکعب در هکتار نسبت به سال اول کاهش یافت. این مقدار در سال دوم 11329 مترمکعب در هکتار بود. این در حالی است که نیاز آبی نیشکر در سال دوم و سوم به ترتیب 11.0 و 11.4 درصد نسبت به سال نخست افزایش داشت. تغییرات مقدار آب آبیاری بین تیمارهای مختلف در سال نخست تا سوم به ترتیب 8933، 8059 و 6331 مترمکعب در هکتار بود لیکن این اختلاف مقادیر، تفاوتی در عملکرد کمی و کیفی نیشکر نشان نداد. احتمالاً علت آن افزایش دور آبیاری در سال های دوم و سوم باشد زیرا متوسط دور آبیاری در سال های اول تا سوم به ترتیب 8، 13 و 18 روز بود؛ بنابراین، برای افزایش عملکرد کمی و کیفی، در ماه های خرداد تا شهریور، حداقل مقدار آب آبیاری در سال 28000 مترمکعب در هکتار با دور آبیاری متوسط 9 و حداکثر 11 روز پیشنهاد می شود.

monitoring of variation in irrigation amount and interval on three sugarcane cultivars yield and yield components in dehkhoda sugarcane cultivation and industry

irrigation in arid regions is inevitable, and irrigation strategies in irrigated farms are often implemented either with a constant interval and variable irrigation depth or variable interval and constant irrigation depth. in recent years, due to climatic and regional conditions affecting water allocation in the farms of dehkhoda sugarcane cultivation and industry company, iran, a strategy with both variable irrigation intervals and depths has been adopted. for this purpose, the present study was conducted to determine the most suitable irrigation depth and interval in dh during 2020-2022. considering the cultivation of various sugarcane varieties in this company, three varieties cp69-1062, cp73-21 and irc-99, were selected as they  represent the largest cultivated area. ten randomly selected 23-hectare farms were monitored over three years including six, three, and one farm for cp69-1062, cp73-21, and irc-99, respectively. the irrigation intervals and depths were applied from june to september, covering 80% of the crop’s growth period and the majority of its water demand. in addition, crop yield and its components, including crop height, number of stems per hectare, pol, brix, purity and white sugar percentage were determined and evaluated or the monitored farms using the t-test statistical method. the analysis of variance results showed a statistically significant difference (p-value ≤ 0.01) in the quantitative characteristics of sugarcane across the three studied years. the yield of sugarcane in the second and third years decreased by 66 and 82%, respectively, compared to the first year (p-value ≤ 0.01). the qualitative characteristics of sugarcane, such as pol, brix, purity and white sugar percentage, decreased in the second year compared to the first year, by 25, 18, 9 and 29% respectively (p-value≤0.01), but there was no significant difference in the third year compared to the first year. the amount of irrigation water applied in the third year was reduced by an average of 10814 cubic meters per hectare compared to the first year, while in the second year, the reduction was 11329 cubic meters per hectare. meanwhile, sugarcane’s water requirement in the second and third year increased by 11.0% and 11.4%, respectively, compared to the first year. the variations in irrigation water application across treatments in the first to third year were 8933, 8059 and 6331 cubic meters per hectare, respectively. but this difference did not significantly affect the quantitative and qualitative yield of sugarcane. this could be attributed to the increase in irrigation interval in the second and third years, as the average irrigation interval in the first second, and third years were 8, 13 and 18 days, respectively. therefore, to improve both the quantitative and qualitative yield of sugarcane, a minimum irrigation water application of 28,000 cubic meters per hectare with an average irrigation interval of 9 to a maximum of 11 days is recommended for the period from june to september.