واکاوی عوامل موثر بر موفقیت و شکست پژوهش‌های فناورانه صنعت آب در ایران

با توجه بحران آب، خشک‌سالی، افزایش جمعیت و کمبود منابع آب متعارف، استفاده از فناوری‌های جدید به‌منظور استفاده از آب‌های نامتعارف و مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف به‌شدت مورد نیاز است. در پژوهش حاضر، به واکاوی عوامل موثر بر موفقیت و شکست پژوهش‌های فناورانه صنعت آب در ایران با هدف شناسایی دلایل عدم به کارگیری و اجرای طرح‌ها، اختراعات و پژوهش‌های فناورانه آب کشور پرداخته شد. بدین‌منظور 10 مورد از مهم‌ترین فناوری‌ها، ابداعات، اختراعات، پروژه‌ها و ایده‌های کاربردی برای بخش آب کشور از بین 70 فناوری منتخب، شناسایی شدند. برای ارائه راهکارهای اثربخشی تقویت موفقیت و جلوگیری از شکست فناوری‌های آب، 15 پرسشنامه بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) توسط افراد متخصص، مجرب، خبره و مسلط به موضوع در پاییز و زمستان 1401 تکمیل و نتایج در بهار 1402 تحلیل شد. ساختار سلسله مراتبی با توجه به هدف مورد مطالعه، شامل چهار بعد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بود که هرکدام از بعدها چهار زیرمعیار داشتند. بعد از تکمیل پرسشنامه‌ها، با استفاده از نرم‌افزار expert choice وزن معیارها و زیرمعیارها تعیین شد. برای سنجش صحت پرسشنامه‌های تکمیل‌شده، نرخ ناسازگاری محاسبه و برابر 0/09 به دست آمد که از حد مجاز (0/1) کمتر بود. بررسی وزن‌ نهایی هرکدام از زیرمعیارها نشان داد که رتبه اول تا سوم از بین تمام گزینه‌های مورد بررسی در چهار معیار اصلی، به ترتیب زیرمعیار‌های سهولت تعمیر (s1) از معیار فنی با وزن نهایی 0/243، عمر مفید (s4) از معیار فنی با وزن 0/158 و هزینه بهره‌برداری و نگهداری (w4) از معیار اقتصادی با وزن 0/120 بودند. به‌طورکلی دو گزینه اول در بعد فنی و گزینه برتر در بعد اقتصادی، به‌عنوان موثرترین عوامل در اثربخشی تقویت موفقیت و جلوگیری از شکست فناوری‌های آب نقش دارند و باید در فناوری‌های جدید، این زیرمعیارها تامین شود.

analyzing the factors affecting the success and failure of technological researches in the water industry in iran

due to the water crisis, drought, population increase, and lack of conventional water resources, the use of new technologies to use unconventional water and manage consumption in different sectors is highly needed. in the present study, the factors affecting the success and failure of technological research in the water industry in iran were analyzed with the aim of identifying the reasons for not applying of the country’s water technological projects, inventions, and research. to provide effective solutions to strengthen the success and prevent the failure of water technologies, 15 questionnaires based on the analytical hierarchy process (ahp) were completed by experts, experienced, knowledgeable, and proficient in the subject in the autumn and winter of 2022 and the results analyzed in the spring of 2023. according to the purpose of the study, the hierarchical structure included four technical, economic, social, and environmental criteria, each of which had four sub-criteria. after completing the questionnaires, the weights of criteria and sub-criteria were determined using expert choice software. to measure the accuracy of completed questionnaires, the inconsistency rate was calculated and equaled 0.09, which was less than the limit (0.1). the examination of the final weight of each of the sub-criteria showed that the first to third rank among all the investigated factors in the four main criteria, respectively, the ease of repair sub-criteria (s1) of the technical criteria with a final weight of 0.243, useful life (s4) from the technical criteria with a weight of 0.158 and the operation and maintenance cost (w4) from the economic criteria with a weight of 0.120. in general, the first two factors in the technical criteria and the superior factor in the economic criteria play a role as the most effective factors in the effectiveness of strengthening the success and preventing the failure of water technologies.