اثر سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا رقم giza-1

در سال‌های اخیر استفاده از گیاه کینوا به دلیل شرایط مساعد کشت در شرایط سخت آب و هوایی گسترش ‌یافته است و با توجه به اینکه ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد کشت این گیاه حائز اهمیت است. در تحقیق حاضر جهت بررسی اثر سطوح مختلف تنش آبی و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا رقم giza-1، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی و بر پایه کشت گلدانی با سه تکرار در سال 1398 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. در این پژوهش فاکتور تنش آبی دوره‌ای شامل 4 سطح (بدون تنش (شاهد)، تنش در کل دوره رشد، تنش در دوره گلدهی و تنش در دوره دانه بستن) و فاکتور کود نیتروژن نیز شامل 3 سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) بود. لازم به ذکر است که برای اعمال تنش در دوره‌های مختلف رشدی، آبیاری به میزان 50 درصد ظرفیت زراعی خاک در اختیار گیاهان قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد تیمار تنش آبی روی ارتفاع، تعداد شاخه‌های فرعی، طول سنبله، عرض سنبله، قطر ساقه، عملکرد دانه (134.8 گرم) و بهره وری آب (0.27 کیلوگرم بر مترمکعب) در سطح یک و روی تعداد سنبله در سطح 5 درصد معنی‌دار بوده است. همچنین اثر متقابل تنش آبی و کود نیتروژن روی تعداد سنبله، قطر ساقه، عملکرد دانه در سطح یک درصد و بهره وری آب در سطح 5 درصد معنی‌دار شده است. به‌طورکلی، بیشترین میزان عملکرد دانه در تیمار بدون تنش و شرایط آبیاری به میزان 450 میلی‌متری و استفاده از 50 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن مشاهده شد. بهترین تابع تولید عملکرد- آب مصرفی- نیتروژن که بر روی گیاه کینوا رقم giza-1 در شرایط این پژوهش می‌توان برازش داد، بر اساس شاخص‌های آماری مورد استفاده و رتبه‌بندی توابع، تابع خطی (y=-0.835+0.034 i + 0.012 n) است.

effects of different levels of irrigation and nitrogen fertilizer on the yield and yield components of quinoa cultivar giza-1

in recent years, the quinoa plant has been used extensively due to its favorable cultivation conditions in harsh climates. the cultivation of this plant is important given that iran is located in an arid and semi-arid region. in the present study, the effects of different levels of water stress and nitrogen fertilizer were investigated on the yield and yield components of quinoa cultivar giza-1. a factorial experiment in a completely randomized design based on potted planting with three replications was conducted in the research greenhouse at the ferdowsi university of mashhad in 2019. periodic water stress factor consisted of four levels (without stress (control), stress in the total growth period, stress during the flowering stage, and stress during grain filling stage) and nitrogen fertilizer factor comprised three levels (0, 50, and 100 kg ha−1). to apply stress in different growth periods, the plants were irrigated at 50% of soil field capacity. the results of mean comparisons indicated that height, the number of offshoots, spike length, spike width, stem diameter, grain yield (gy, 134.8 g), and water use efficiency (wue, 0.27 kg/m3) were significantly affected by water stress at 1% level and the number of spikes at 5% level. the interaction of water stress and nitrogen fertilizer significantly influenced the number of spikes, stem diameter, and gy at the 1% level and wue at the 5% level. overall, the highest gy was observed without stress treatment under irrigation at 450 mm and using 50 kg ha−1 of nitrogen fertilizer. the best yield-water-nitrogen production function is a linear function (y = -0.835 + 0.034 i + 0.012 n) that can be fitted on quinoa cultivar giza-1 based on the applied statistical indices and ranking of functions in the conditions of this study.