استفاده از آب‌های شور برای تولید پایدار گندم

افزایش تولید محصولات کشاورزی و درآمد زارعین از اهداف مهم سیاستگذاران بخش کشاورزی می‌باشد. اما محدودیت و بحران منابع آب این بخش را با چالش‌های جدی مواجه نموده و به تبع آن مدیریت منابع آب بخش کشاورزی را به چاره‌جویی و استفاده از منابع آب جایگزین به ویژه آب‌های شور، برای تداوم فعالیت‌های کشاورزی واداشته است. در این مقاله با استناد به شواهد تجربی و یافته‌های علمی داخلی و خارجی، امکان‌پذیری کاربرد منابع آب شور در فعالیت‌های کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی است مصرف آب‌های شور زهکش‌ها که از نظر معیارهای کیفی جزء آب‌های غیرقابل مصرف در کشاورزی محسوب می‌شوند، می‌توانند تاثیر مثبت و تعیین‌کننده‌ای در افزایش تولید و درآمد برخی محصولات کشاورزی مانند گندم، پنبه، گیاهان علوفه‌ای و ... داشته باشند، ضمن اینکه می‌توانند زمینه‌های صرفه‌جویی در مصرف منابع آب شیرین و توسعه سطح کشت را فراهم نمایند. برای مثال آبیاری گندم با آب شور زهکش (ds/m12) در استان گلستان، عملکرد محصول را حدود 10 درصد کاهش می‌دهد. همچنین ترکیب آب شور زهکش با شوری ds/m20 با آب غیرشور (ds/m1) به نسبت 50 درصد، اگر چه عملکرد گندم را از 4000 کیلوگرم به حدود 3600 کیلوگرم در هکتار کاهش می‌دهد اما با صرفه‌جویی 50 درصدی منابع آب شیرین فرصت جدیدی برای حفظ پایداری منابع آبی و یا توسعه سطح کشت و افزایش تولید ایجاد می‌شود. در پایان مقاله چالش‌های اصلی کاربرد منابع آب شور بیان و پیشنهاداتی برای سیاستگذاری و کاربرد پایدار این منابع در بخش کشاورزی ارائه شده است.

Use of saline water for sustainable production of wheat

Increasing the production of agricultural products and income of farmers is one of the important goals of agricultural sector policy makers. But the limitations of water resources in this sector are facing serious challenges and, as a result of water resource management, has led the agricultural sector to cope with the use of alternative sources of water, especially saline waters, for the continuation of agricultural activities. In this paper, based on empirical evidence and internal and external scientific findings, the feasibility of using saline water resources in agricultural activities is discussed. The results indicate that water consumption of drainage water, considered qualitatively as nonconsumable water in agriculture, can have a positive and determining effect on increasing the production and income of some agricultural products such as wheat, cotton, and forage plants, while they can provide conservation areas for fresh water resources and cultivation area development. For example, irrigation of wheat with drainage water (12 dS/m) in Golestan province (Iran) reduced wheat yield by only about 10%. Also, the composition of drainage water with a salinity of 20 dS/m with nonsaline water (1 dS/m) is 50%, although the yield is reduced from 4000 kg to about 3600 kg ha1, but by saving 50 percent of freshwater resources, a new opportunity will be created for sustainability of water resources, or to expand cultivation and increase production. Main challenges are also expressed in applying saline water resources, and suggestions for policy and proper application of these resources in the agricultural sector are presented.