بررسی دینامیک همبست آب، انرژی، غذا در حوزه آبخیز هیرمند با رویکرد دیپلماسی آب تحت سناریوهای مدیریتی

مسئلۀ آب در حوضۀ رودخانۀ فرامرزی هیرمند، با توجه به تاثیرات گسترده بر امنیت غذایی، آبی، اقتصادی و محیط‌زیست، روابط بین ایران و افغانستان را به‌عنوان یک چالش اساسی تحت‌تاثیر قرار داده است. اتخاذ یک رویکرد مدیریتی و سیاست‌گذاری مناسب در دیپلماسی آب، به‌منظور دستیابی پایدار به امنیت منابع آبی ضروری است. ازطرفی، ارتباط نزدیک آب، انرژی، غذا و تاثیر متقابلی که با یکدیگر دارند، باعث شکل‌گیری مفهوم جدیدی به نام همبست شده است که نقشی مهم در دستیابی به اهداف توسعۀ پایدار ایفا می‌کند. پژوهش حاضر به تحلیل دینامیک سیستم‌های مدیریت پایدار منابع آب مبتنی‌بر همبست منابع آب، انرژی و غذا در افق 32سالۀ (1379-1410) در حوزۀ آبخیز هیرمند با رویکرد دیپلماسی آب تحت سناریوهای مدیریتی به کمک نرم‌افزار ونسیم (dss vensim) پرداخته که در سایر تحقیقات پیشین مورد توجه نبوده است. نتایج پژوهش نشان داد با اعمال سناریو افزایش راندمان آبیاری از 35 درصد به 70 درصد بدون افزایش سطح کشت، تولید کشاورزی در منطقۀ سیستان به نسبت مدل پایه افزایش یافته است. این افزایش تولید محصولات کشاورزی از 77/65 به 92/69 هزار تن، نشان‌دهندۀ افزایش کارایی مصرف آب است. اجرای شبیه‌سازی سناریو توسعۀ سطح زیر کشت براساس افق 1404 در حوزۀ آبریز هیرمند، سبب افزایش امنیت محصولات کشاورزی در سال 1410 نسبت به سال 1379 به‌میزان 227900 تن می‌گردد. مطابق نتایج پژوهش حاضر، بهبود بهره‌وری آب، یکی از موثرترین ابزار در بررسی سناریوی ترکیبی، افزایش راندمان آبیاری و سناریو توسعۀ سطح زیر کشت براساس افق 1404 است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده پیشنهاد می‌شود به‌دلیل وابستگی منطقۀ سیستان به رودخانۀ فرامرزی هیرمند نیز، اتخاذ همبست آب، انرژی و غذا با تقویت دیپلماسی آبی به‌منظور کاهش تنش‌ و مدیریت پایدار مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در حوزۀ آبخیز هیرمند قرار گیرد تا دشت سیستان از آسیب جدی ناشی از بحران آبی آینده و فجایع زیست‌محیطی حفظ گردد.

investigating the nexus dynamics of water, energy, food in the hirmand basin with the approach of water diplomacy under management scenarios

the issue of water in the cross-border region of hirmand has affected the relations between iran and afghanistan as a challenge, considering the wide-ranging effects on food, water, economic and environmental security. using a proper management and policy in water diplomacy, in order to achieve security to security resources. close to water, energy, food and the mutual influence that their combination has caused the formation of a conceptual concept called interrelated, which play an important role in achieving sustainable development. the purpose of this research is to investigate the dynamics of water, energy, and food correlation in the hirmand watershed with water diplomacy studies under management scenarios that are not considered in other previous researches. in this research, using the dynamic system method, various relationships and feedbacks in subsystems have been defined using storages and flows. in the next step, after reviewing and evaluating the presented model, simulation has been done using statistical tests and historical scenarios related to the years 1379-1400. according to the results obtained from the ten-year simulation, by applying the scenario of increasing irrigation efficiency from 35% to 70% without increasing the cultivation area, agricultural production in sistan region has increased compared to the base model. this increase in the production of agricultural products from 77.65 to 92.69 thousand tons shows an increase in the efficiency of water consumption. the implementation of the simulation and development of the cultivated area of ​​sanafeq 1404, in hirmand catchment area, increases the security of agricultural products in 1410 compared to 1379 by the amount of 227,900 tons. based on the results of the current research, improving water efficiency is one of the most important tools in the combined analysis of the scenario of increasing irrigation efficiency and the development of cultivated area in the horizon of 1404. therefore, according to the obtained results, the use of water diplomacy along with the dynamic modeling of resources is related to the management of water issues and conflicts in the hirmand watershed. due to the sistan region to the hirmand trans boundary river, the connection of water, energy and food with the strengthening of water diplomacy in order to reduce tension and sustainable management, the attention of policy makers and planners should be focused on the hirmand watershed to protect the sistan plain from serious damage from the future water crisis and disasters. looked environmentally safe.