بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی و شاخص‌های هیدرواقلیمی بر تولید رسوب در حوزه آبخیز سد استقلال میناب

بررسی روند متغیرهای هیدرواقلیمی در آبخیز به منظور ارزیابی میزان آب در دسترس، کاهش خطرات و سازگاری با سیل و تولید فرسایش و رسوب انجام می شود که از موضوعات بسیار حیاتی در هیدرولوژی و هواشناسی هستند. براساس مطالعات صورت گرفته، تغییر کاربری اراضی موجب افزایش رواناب و تولید رسوب می‌شود. که در آبخیزهای کوچک چشمگیرتر است. تغییرات کاربری اراضی و متغیرهای اقلیمی سبب تغییر در تولید رسوب، پرشدن مخازن سدها و چالش در تقاضای ساکنین منطقه برای دسترسی به آب شیرین شود. لذا پی بردن به روند شاخص‌های هیدرواقلیمی برای ارزیابی تاثیر تغییرات اقلیمی و هیدرولوژیکی برتولید رسوب درمقیاس آبخیز بسیار ضروری به نظر می‌رسد. مطالعه‌ی حاضر با هدف بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی و شاخص‌های هیدرواقلیمی بر تولید رسوب در حوزه آبخیز سد استقلال میناب با استفاده از آزمون‌های آمار تحلیل روند من کندال و پتیت می پردازد. نتایج نشان داد، روند بارش در سطح حوضه فاقد روند معنی‌دار، اما دبی حداکثر سیل، حجم و غلظت رسوب دارای روند افزایشی معنی‌دار است که در دهه‌ی 1380 شمسی رخ داده است. از طرفی، بررسی تغییرات کاربری اراضی در حوضه‌ی میناب طی سه دهه‌ی گذشته، سال‌های 1369، 1384 و 1400، نشان داد، 11درصد از سطح اراضی مرتعی کاسته شده و اراضی کشاورزی و مسکونی به‌ترتیب 220 و 280 درصد افزایش داشته اند. لذا علیرغم معنی‌دار نبودن روند بارش، بدلیل تغییرات کاربری اراضی مشهود که نقش کنترل کنند‌گی بر دبی پیک سیلاب و تولید رسوب دارد، افزایش دبی پیک و تولید رسوب، در حوضه مشهود است.

the effect of land use changes and hydroclimatic indices on sediment yield in the minab

investigating the trend of hydroclimatic variables in the watershed is done in order to evaluate the amount of available water, reduce the risks and adaptability to floods and produce erosion and sediment, which are very important issues in hydrology and meteorology. based on studies, land use change increases runoff and sediment production, which is more noticeable in small watersheds. changes in land use and climatic variables cause changes in sediment production, filling of reservoirs in dams, and challenges in the demand of residents of the region for access to fresh water. therefore, understanding the trend of hydroclimatic indicators to evaluate the impact of climatic and hydrological changes on sediment production at the watershed scale seems very necessary. the purpose of this study is to investigate the effect of land use changes and hydroclimatic indicators on sediment production in the watershed of esteghlal minab dam by using mann-kendall and pettit trend analysis statistics. the results showed that there is no significant trend in rainfall in the basin, but the maximum flood discharge, volume and concentration of sediment have a significant increasing trend that occurred in the 1980s. on the other hand, the investigation of land use changes in the minab basin during the last three decades, 1990, 2005 and 2021, showed that 11% of the area of pasture lands decreased and agricultural and residential lands increased by 220 and 280%, respectively. therefore, despite the non-significance of the precipitation trend, due to obvious land use changes that have a controlling role on the flood peak flow and sediment production, an increase in the peak flow and sediment production is evident in the basin.