بررسی نقش کاربری‌های مختلف اراضی در تغییرات نیترات آب‌های زیر‌زمینی (مطالعۀ موردی: دشت سیرجان استان کرمان، ایران)

آلودگی آب‏های زیرزمینی به‏شدت تحت تاثیر کاربری‏های مختلف اراضی قرار می‏گیرد، به ‏طوری که در مناطق مختلف آلودگی‏های وسیعی در آب‏های زیر‏زمینی ایجاد می‏شود و سلامت بشر و دام و سایر موجودات زنده را به ‏خطر می‏اندازد. در این تحقیق میزان نیترات 55 منبع آبی در آبخوان دشت سیرجان بررسی شد. سپس، پلی‏گون‏بندی دشت سیرجان بر اساس 5 نوع کاربری برای تعیین نقش هر کاربری در میزان نیترات آب زیرزمینی دشت سیرجان ترسیم شد. سپس، میزان درصد مساحت و نیترات کاربری‏های مختلف به 7 کلاس تقسیم‌بندی شد. نتایج تحقیق نشان داد در دشت سیرجان کاربری مرتع دارای بیشترین سطح در آبخوان و کاربری جنگل‏های دست‌کاشت دارای کمترین سطح در آبخوان دشت سیرجان هستند. با توجه به فاصلۀ حداقل و حداکثر میزان نیترات در دشت سیرجان، نتایج نشان داد کاربری مرتع دارای تغییرات مکانی نیترات زیادی نسبت به دیگر کاربری‏ها است و کاربری صنعتی کمترین تغییرات مکانی نیترات نسبت به دیگر کاربری‏ها را دارد. به ‏طور کلی، با توجه به میانگین میزان نیترات در آبخوان دشت سیرجان نتایج تحقیق نشان داد حداقل میانگین میزان نیترات در کاربری‏های مختلف دشت سیرجان مربوط به کاربری کشاورزی با ppm 7.53 است و حداکثر میانگین میزان نیترات در کاربری‏های مختلف دشت سیرجان مربوط به کاربری صنعتی با ppm 10.24 است و میزان میانگین نیترات در کاربری‏های جنگل‏های دست‌کاشت، مرتع و مسکونی با تغییرات اندک بین کاربری‏های کشاورزی و صنعتی هستند. به‏ طور کلی، در بین همۀ کلاس‏های میزان نیترات در دشت سیرجان نتایج تحقیق نشان داد کاربری مرتع دارای بیشترین درصد مساحت و کاربری‏های صنعتی و جنگل‏های دست‌کاشت دارای کمترین درصد مساحت هستند.

investigating the role of different land uses in nitrate changes in groundwater (case study: sirjan plain, kerman, iran)

groundwater pollution is severely affected by different land uses, so that it is created widespread contamination in different areas in groundwater and endangers the health of human, livestock and other living organisms. in this study, the nitrate content of 55 water sources in sirjan plain aquifer was investigated. then, 5 types of land use were identified in sirjan plain. then, the polygon of sirjan plain was mapped based on 5 types of land use to determine the role of each land use in the amount of groundwater nitrate in sirjan plain. then the amount of area and nitrate of different land uses were divided into 7 classes. the results showed that range land use in sirjan plain has the highest level in aquifer and the lowest level of planting forests in sirjan plain aquifer. considering the minimum and maximum nitrate distance in sirjan plain, the results showed that range land use has a lot of nitrate spatial variability compared to other land uses, and industrial land use has the least spatial variation in nitrate compared to other uses. in general, according to the mean amount of nitrate in sirjan plain aquifer, the results showed that the minimum nitrate mean in different land uses of sirjan plain is related to agricultural land use with 7.53 ppm and the maximum nitrate mean in different land uses of sirjan plain is related to industrial land use with 10.24 ppm and the average nitrate level in planted forests, range and residential land uses with small changes is between agricultural and industrial land uses. in general, among all nitrate classes in sirjan plain, the results showed that range land use has the highest percentage of land area, and industrial and planted forests land uses have the lowest percentage of land area.