معرفی یک روش کاربردی در تدقیق سهم منابع آب سطحی و زیرزمینی در جدول های تامین و مصرف فیزیکی حسابداری آب در مقیاس شبکۀ آبیاری

چارچوب‏های حسابداری آب به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم مدیریت آب در سطح حوضه‏های آبریز، جایگاه ویژه‏ای بین پژوهشگران و مدیران صنعت آب پیدا کرده است. هدف اصلی این پژوهش، ارائۀ یک روش کاربردی به منظور تدقیق سهم منابع آب سطحی و زیرزمینی در جدول‌های تامین/مصرف فیزیکی چارچوب حسابداری آب زیست‌محیطی‌ اقتصادی (seewa-water) در مقیاس شبکۀ آبیاری، به عنوان یک سیستم کوچک‌مقیاس مدیریت آب است. ضرورت به‌کارگیری یک سیستم حسابداری آب برای مقیاس‏های مدیریتی کوچک‏، شفاف‏سازی میزان مصارف و منابع در بهره‏برداری معمول و تهیۀ یک پایگاه دادۀ مورد اعتماد برای ارائۀ راهکارهای بهبود عملکرد بهره‏برداری است. روش انجام تحقیق عبارت است از: 1) تحلیل مکانی توزیع آب سطحی بر پایه نتایج شبیه‏سازی تحویل آب بین آبگیرهای درجۀ 2و 3 در شبکۀ آبیاری با استفاده از مدل انتگرالی‌ تاخیری؛ 2) تحلیل داده‏های مشاهدانی چاه‏های بهره‏برداری دارای مجوز واقع در محدودۀ شبکه و ارزیابی مکانی میزان برداشت آب زیرزمینی در هر محدودۀ واحد زراعی درجۀ 3 در محیط gis؛ 3) به‏روزرسانی میزان تقاضای آب کشاورزی بر پایۀ محاسبۀ نیاز آبی محصولات غالب آخرین الگوی کشت در شبکه توسط نت‏وات و مقایسۀ آن با مقادیر حق‌آبۀ سنتی است. روش معرفی‌شده در شبکۀ آبیاری آبشار اصفهان، به عنوان مطالعۀ موردی این تحقیق، استفاده شد. نتایج شبیه‏سازی توزیع آب سطحی، تحت سناریوهای مختلف بهره‏برداری کانال‏های اصلی و فرعی شبکۀ آبشار نشان داد متوسط شاخص کفایت توزیع آب سطحی در محدود‏های 94-69 درصد، 86-41 درصد و 78-21  درصد به‌ترتیب در منطقۀ بالادست، میانی و پایین‏دست شبکه است. همچنین تحلیل مکانی توزیع آب سطحی و برداشت آب زیرزمینی بیانگر آن است که سهم آب زیرزمینی در تامین تقاضای کشاورزی 3.96 درصد و 5.54 درصد به‌‌ترتیب در محدودۀ شمالی و جنوبی شبکه به دست آمد. نتایج به‌دست‌آمده مبنای تکمیل جدول تامین فیزیکی آب قرار گرفت و به‏تفکیک محصولات اصلی الگوی کشت ارائه شد. شایان یادآوری است که روش ارائه‌شده در تکمیل اطلاعات جدول فیزیکی تامین آب روش حسابداری آب اقتصادی‌ زیست‏محیطی این پژوهش قابلیت استفاده برای تمام شبکه‏های آبیاری ایران را دارد.

a practical method for completing the physical water supply table in the modified system of environmental-economic accounts for water (seea-water) in irrigation districts scale

the primary purpose is to introduce a systematic approach to determine the surface and groudwater resources contributions in the agricultural water supply as the primary basis for completing the physical water supply table in the customized system of environmental-economic accounts for water (seea-water) to be employed in a scale of an irrigation district. the developed methodology is based on 1) spatial analysis of surface water distribution within the irrigation district upon the developed hydraulic simulation model for the main and secondary canals, 2) spatial evaluation of extracted water from exploitation tubewells located within the district, 3) updating the agricultural water demands based on the dominant crops of the latest cultivation pattern and comparing it with the values of traditional water rights. also, the parameters of the physical water supply table were customized in the seewa-water framework that can be used for managerial purposes at the scale of an irrigation district. the effectiveness of the proposed method was investigated in the abshar irrigation district, isfahan. simulating the surface water distribution within the entire main and laterals off-takes conducted through developing an integral-delay simulator model. in this regard, surface water distribution regionalization and spatial analysis of water extracted from the aquifer were conducted in gis and provided in the form of two separate layers. the update of agricultural water demand was carried out based on the latest cultivation pattern in the region using netwat. the simulation results of surface water distribution indicated the decreasing trend of surface water distribution adequacy from upstream to downstream units in the two main canals and some laterals. the spatial analysis results were presented by determining the share of surface and groundwater resources by separating the entitled villages - based on the management point of view- and based on the main crops of the cultivation pattern, based on the water accounting point of view. finally, the values of the customized parameters of the seewa-water’ physical supply table were calculated and reported. it needs to mention that in addition to the presented systematic method, the customized components of the physical supply table of the seewa-water accounting method were presented in a way that can be employed in other iranian irrigation districts.