ارزیابی معیارهای موثر بر خطر سیل‌خیزی مبتنی بر فرآیند تحلیل شبکه‌ای و gis در حوضۀ وازرود استان مازندران

پهنه‏بندی خطر سیل به عنوان مشکلی اساسی همواره مورد توجه بسیاری از محققان است. با توجه به نیاز آن به تحلیل مکانی پیچیده از این‏رو، معیارهای متعددی باید ارزیابی شوند. این تحقیق با هدف تهیۀ نقشۀ پهنه‏بندی خطر وقوع سیل در حوضۀ وازرود واقع در استان مازندران انجام گرفته است. به این‏منظور 6 ‏متغیر شیب، کاربری اراضی، گروه هیدرولوژیک، شمارۀ منحنی، پایداری و بارندگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای وزن‏دهی معیارها و تهیۀ لایه‏های اطلاعاتی به‏ترتیب از فرایند تحلیل شبکه‏ای (anp) و gis بهره گرفته شد. نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق نشان داد معیار شماره منحنی و شیب به‏ترتیب با مقدار وزنی 1.42 و 1.00 در اولویت اول و دوم اهمیت خطر وقوع سیل هستند. درنهایت، با تلفیق هریک از لایه‏ها و براساس وزن در محیط ‏gis، نقشۀ نهایی پهنه‏بندی سیل به‏ دست آمد. نتایج نشان داد 78.7 کیلومترمربع (57.36 درصد) از مساحت منطقه در معرض خطر وقوع سیل (خیلی‏زیاد و زیاد) قرار دارد. این امر با وجود نفوذپذیری متوسط، به‏دلیل دخالت عواملی مانند شمارۀ منحنی بالا، ارتفاع رواناب بیشتر و پوشش مرتعی ضعیف است که با توجه به ارتفاع زیاد و خوش‏نشینی احتمالی منطقه طی سال‏های آتی، مدیران و برنامه‏ریزان منطقه باید با تمهیدات لازم (کنترل ساخت‌وساز در این مناطق و استفاده از طرح‏های کاربری اراضی و ایجاد پوشش گیاهی)، از خطر وقوع سیل در این مناطق جلوگیری کنند یا آن را کاهش دهند.

evaluation of effective criteria on flood risk based on network analysis process and gis in vazroud basin of mazandaran province

flood risk zoning as a fundamental problem is always the concern of many researchers. due to its need for detailed spatial analysis, therefore, several criteria should be evaluated. this research has been conducted with the aim of preparing a flood risk zoning map in the vazroud watershed located in mazandaran province. for this purpose, 6 variables were evaluated slope, land use, hydrological group, curve number, stability, and rainfall. network analysis process (anp) and gis were used to weigh the criteria and prepare information layers, respectively. the results obtained from the research showed that the criteria of curve number and slope with a weighted value of 1.42 and 1.00 are the first and second priorities of flood risk. finally, the final flood zoning map was obtained by merging each of the layers and based on the weight in the gis environment. the results showed that 78.7 km2 (57.36 %) of the area is at risk of flooding (high and very high). despite the medium permeability of the soil, this is due to the involvement of factors such as high curve number, higher runoff depth, and poor vegetation cover, which due to the high altitude and possible prosperity of the region in the future, planners should take necessary procedures (construction control and construction in these areas and the use of land use plans and planting vegetation), prevent or reduce the risk of flooding in these areas.