واکاوی جایگاه باغ‌های درون محدودۀ شهر در نظام طبیعی شهر با رویکرد ردپای آب (نمونۀ مطالعاتی محدودۀ ناژوان شهر اصفهان)

باغ‏های شهری نه‏فقط در قالب کاربری، بلکه در بستر زیرساختی شهر حائز اهمیت هستند و حفاظت از آن‏ها یک مسئولیت بین‏نسلی به‏ حساب می‏آید. در چند دهۀ‏ اخیر رشد شهرنشینی، ناتوانی در انطباق توان اکولوژیکی و توسعۀ افقی شهر، ضعف مدیریت یکپارچۀ اراضی، تناقض‌های مبانی قانونی، کمبود منابع آبی و سوداگری زمین سبب تخریب باغ‏ها و پیشروی ساخت‏وساز در آن‏ها شده است که تداوم این روند حیات شهری را با بحران روبه‌رو خواهد کرد. بر همین اساس، سازوکار صیانت از باغ‏های درون‏شهری به یک مسئلۀ جدی تبدیل شده است. این مقاله با هدف تبیین اهمیت باغ‏های درون‏شهری به‏ عنوان زیرساخت سبز شهری با تاکید بر رد پای آب، بر اساس سوابق برنامه‏ریزی و مبانی قانونی تدوین‏ شده و با بررسی طرح ویژۀ اراضی ناژوان به‏ عنوان یکی از تجارب موفق در این زمینه، به دنبال معرفی راهبردهای مطلوب جهت جلوگیری از زوال اکوسیستم شهری است. مقالۀ حاضر از منظر جهت‏گیری، کاربردی و از نظر ماهیت و موضوع مقاله توصیفی و تبیینی‌ پیش‏بینی است. استراتژی مقاله بر پایۀ پژوهش کیفی و مطالعۀ موردی بوده و گردآوری داده‏ها از طریق مطالعۀ اسنادی و گروه متمرکز انجام شده است. در این مقاله طرح ویژۀ ناژوان با بهره‏گیری از روش تحلیل استراتژیک (swot) بر اساس معیارهای مدل ارزیابی برنامه‌ فرایند‌ نتایج (ppr) تحلیل شده و جهت‏گیری‏ها و شیوۀ مداخلۀ آن بر اساس اصول زیرساخت سبز واکاوی شده است. نتایج تحلیل‏ها بیانگر آن است که در طرح ویژۀ ناژوان، باغ جزئی از ساختار یکپارچۀ زیرساخت سبز شهر اصفهان دیده شده و عمده پیشنهاد‏های طرح در چهار نوع حفاظتی، حمایتی، توسعه‏ای و سازمانی در راستای حفظ و گسترش باغ‏ها بیان شده است. ارزیابی طرح ویژۀ ناژوان نشان می‏دهد این طرح در 50 درصد معیارها شامل انسجام درونی، تفسیر سیستم برنامه‏ریزی، ارتباط، انسجام بیرونی و هدایت در کیفیت قابل قبولی عمل کرده، 30 درصد معیارها نیازمند تکمیل و در 20 درصد معیارها ضرورت اصلاح و بازنگری جهت به‏کارگیری در برنامه‏های مشابه آتی دیده می‏شود.

analysis of urban gardens in urban natural system based on water footprint approach (a case study of nazhvan area of isfahan)

urban gardens are important not only in terms of landuse but also in terms of the urban infrastructure, and their protection is an intergenerational responsibility. in recent decades, urban growth, inability to adapt ecological potential to the horizontal development of the city, weak integrated land management, inconsistencies in legal principles, lack of water resources and land trade, have led to the destruction of gardens and irregular construction in them. the continuation of this process will face a crisis in urban life. accordingly, the mechanism of protection of urban gardens has become a serious issue. this paper aims to explain the importance of urban gardens as urban green infrastructure, based on water footprint protection and planning experiences and legal principles and by examining the special plan of nazhvan lands as one of the successful experiences in this field, to introduce a desirable model to prevent the decline of urban ecosystem. this paper in terms of orientation is an applied research and in terms of the nature and subject of the research is descriptive and explanatory-predictive. the strategy of the research is based on qualitative research and case study, and data gathering has been done through documentary study and focus group. in this paper, ‘nazhvan special plan’ has been analyzed using strategic analysis (swot) method based on the criteria of plan-process-results (ppr) evaluation model and its orientations and intervention methods have been analyzed based on green infrastructure principles. the results of the analysis indicate that in nazhvan special plan, the garden is seen as a part of the integrated structure of isfahan green infrastructure and the main proposals of the plan are expressed in four types of protection, support, development and organization in order to maintain and expand the gardens. evaluation of nazhvan special plan shows that this plan has acted in acceptable quality in 50% of the criterias including internal coherence, interpretation of planning system, relevance, external coherence and direction, 30% of the criterias need to be completed and 20% of the criterias need to be modified and revised to be used in similar future experiences.