ارزیابی مدل vic در شبیه‌سازی رواناب‌های سطحی و روندیابی جریان (مطالعۀ موردی‌: حوضه‌های آبریز غرب دریاچۀ ارومیه)

پیش‏بینی و برآورد مقدار رواناب به‌خصوص رواناب بیشینۀ حاصل از بارش نزولات، نیازمند استفاده از مدل‏های هیدرولوژیک مناسب و دقیق است. یکی از مدل‏های نیمه‌توزیعی که در دهۀ اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته، مدل هیدرولوژیکی ظرفیت نفوذ متغیر (vic) است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کارایی مدل vic در شبیه‏سازی‏شدۀ رواناب‏ و روندیابی جریان رودخانه‏های شهرستان ارومیه مشرف به دریاچۀ ارومیه شامل نارلوچای، روضه‌چای، شهرچای و باراندوزچای انجام ‏شده است. برای نیل به هدف یادشده از داده‏های هواشناسی era5 استفاده ‏شده است. ضرایب آماری مورد استفاده در پژوهش حاضر برای صحت‌سنجی داده‏های ورودی بارش شامل (ضریب تبیین r^2، ریشۀ میانگین مربعات خطای کاکس – باکس trmse، نش – ساتکلیف nse) هستند. بررسی‏های داده‏های هواشناسی ماهواره‏ای با داده‏های مشاهداتی نتایج قابل قبولی دارند، به ‏طوری ‏که شاخص احتمال آشکارسازی pod در تمامی ایستگاه‏های منطقه بیش از 0.80 درصد بوده و حتی در ایستگاه سینوپتیک خوی در شمال منطقۀ مطالعاتی بیشتر از 0.95 درصد است. همچنین، میزان همبستگی بین داده‏های حداکثر و حداقل دما نیز بیش از 0.93 درصد است. پس از ساخت مدل هیدرولوژیک و ریاضی منطقه، واسنجی رواناب مشاهداتی خروجی زیرحوضه‏ها با رواناب شبیه‏سازی‏شده توسط مدل vic بررسی شد. نتایج نشان داد در تمامی رودخانه‌های اصلی منطقه مقدار nse بیش از 0.72 درصد و ضریب r^2 تمامی حوضه‏ها بیشتر از 0.64 درصد بوده است. همچنین، برای صحت‌سنجی بین داده‏های مشاهداتی و شبیه‏سازی‏شده از بازۀ زمانی بیشترین دبی‏های حداکثر (2010-2000) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل در شبیه‏سازی‏ رواناب‏های دقت بیشتری داشت‌، به ‏طوری ‏که ضریب nse در حوضۀ نازلوچای به 0.80 درصد و ضریب r^2 0.78 درصد برای داده‏های مشاهداتی روزانه رسید. درنهایت، می‏توان نتیجه گرفت که مدل vic قابلیت زیادی در شبیه‏سازی‏ جریان سطحی دارد.

assessment of vic model in surface runoff simulation and flow routing case study: lake urmia west watersheds

one of the semi-distributed models that has been considered by researchers in the last decade is the hydrological model of variable infiltration capacity (vic). the study aim was evaluating the efficiency of vic model in simulated runoff and flow of rivers in urmia city overlooking lake urmia, including nazlochyi, rozeh chay, shahrchay and barandozchay. era5 meteorological data was used to achieve this goal. the indices used in the present study to validate the rainfall input data include (r2, trmse, nse). the results of satellite meteorological data surveys with observational data have acceptable results. more precisely, the probability index of pod detection in all stations in the region is above %80. the khoy synoptic station in the north of the study area is more than %95. also, the correlation between maximum and minimum temperature data is above %93. after forming the hydrological and mathematical model of the area, the calibration of the observed runoff of the sub-basins with the runoff simulated by the vic model was investigated. the surveying showed that in all major rivers in the region, the nse value was above %72 and the r2 coefficient of all basins was more than %64. also, for validation between observational and simulated data, the maximum flow rate (2010-2000) was used and the results showed that the model was more accurate in simulating maximum runoff, so that the nse coefficient in the nazlochay basin was %80 and the coefficient r2 was %78 for daily observational data.