بررسی تاثیر پارامتر‌های مقاومت جریان بر زیستگاه گونۀ ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (مطالعۀ موردی: رودخانۀ جاجرود)

مقاومت جریان یک عامل اساسی در تجزیه‌و‌تحلیل هیدرولیک کانال‌های روباز است. با تغییر مقطع و اندازۀ ذرات، مقاومت تغییر می‌کند. در این تحقیق پارامترهای مقاومت جریان (عمق و عرض جریان، ارتفاع معادل زبری) موثر بر زیستگاه مورد بحث قرار گرفته‌اند. برای بررسی تاثیر این پارامترها بر زیستگاه آبزیان، با توجه به در دسترس بودن منحنی‌های مطلوبیت، رودخانۀ جاجرود و گونۀ ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان انتخاب شده‌اند. در بازدید میدانی، اقدام به تطبیق مختصات نقشه با محل و برداشت نمونۀ مصالح سطحی و زیرسطحی بستر شد. با انجام دانه‌بندی در آزمایشگاه و استفاده از رابطۀ مانینگ و رابطۀ دبی اشل، ضریب زبری هیدرولیکی محاسبه شد. سپس، با به‌کارگیری روابط تجربی ضریب زبری دانه‌بندی به دست آمد و در نهایت، از تفاضل این دو ضریب، زبری شکل حاصل شد و در شبیه‌سازی هیدرولیکی به کار برده شد. ترازهای سطح آب به‌دست‌آمده از مدل هیدرولیکی برای شبیه‌سازی زیستگاه مورد استفاده قرار گرفت. تاثیر پارامترهای عمق و عرض جریان و ارتفاع معادل زبری بر زیستگاه سه دورۀ سنی گونۀ هدف، شامل نوزاد، جوان و بالغ، با استفاده از نتایج شبیه‌سازی تجزیه‌و‌تحلیل شد. با افزایش عرض و عمق جریان و ارتفاع معادل زبری مطلوبیت زیستگاه برای گونۀ هدف افزایش یافت. شاخص نشان‌دهندۀ مطلوبیت زیستگاه «مساحت قابل استفاده وزنی» است. عاملی که باعث بیشترین تغییر در مطلوبیت زیستگاه می‌شود، عرض جریان است که با افزایش این عامل، مساحت قابل استفادۀ وزنی افزایش نشان داد.

the effect of flow resistance parameters on rainbow trout habitat (case study: jajrood river)

flow resistance is a key factor in open channels hydraulic analysis. resistance to bed particles causes energy loss. as the particle size increases, the resistance increases. experimental evidence shows that large particles in the river bed exert flow resistance. in this study, the factors that cause flow resistance in rivers have been investigated and the effective parameters (depth and width of flow, equivalent roughness height) on the habitat have been discussed. to investigate the effect of flow resistance parameters on aquatic habitat, jajrood river and rainbow trout species have been selected. during the field visit, the coordinates of the map were matched with the location and samples of surface and subsurface materials were taken. by performing gradation in the laboratory and using manning’s equation and stage discharge curves, the hydraulic roughness coefficient was calculated. then grain size roughness was obtained using experimental relationships. shape roughness coefficient was calculated by subtracting the two roughness coefficients and was used in the hydraulic simulation. water levels obtained from the hydraulic model were used to simulate the habitat. the effect of flow depth and width and equivalent roughness height parameters on the habitat at the three life stages of the target species, namely fry, juvenile and adult, was analyzed using simulation results. in general, with increasing the width and depth of the stream and the equivalent roughness height, the habitat suitability for the target species increased. the factor that causes the most change in habitat suitability is the width of the stream,